فیناستراید، داروی پرمصرف درمان ریزش مو و بزرگی خوش‌خیم پروستات، میلیون‌ها مرد در سراسر جهان را تحت درمان قرار داده است. اگرچه این دارو در کنترل ریزش مو مؤثر است، پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که مصرف آن ممکن است با افزایش خطر افسردگی، اضطراب و حتی افکار خودکشی مرتبط باشد. درک این عوارض و اطلاع‌رسانی دقیق به بیماران اهمیت حیاتی دارد، زیرا سلامت روان افراد نباید قربانی منافع اقتصادی یا اولویت‌های تجاری شود.
فیناستراید و عوارض روانی
تحقیقات جدید حاکی از آن است که فیناستراید نه تنها اثرات فیزیولوژیک بر ریزش مو دارد، بلکه می‌تواند عملکرد مغز و خلق‌وخو را نیز تحت تأثیر قرار دهد. بررسی هشت پژوهش بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳ نشان می‌دهد افرادی که این دارو را مصرف می‌کنند، نسبت به دیگران بیشتر در معرض اختلالات خلقی، اضطراب و افکار خودکشی هستند. این یافته‌ها با هشدارهای FDA از سال ۲۰۱۱ مبنی بر احتمال افسردگی و سال ۲۰۲۲ درباره خودکشی همخوانی دارد.
مایر بریزیس، پژوهشگر برجسته، تأکید می‌کند که این شواهد نباید صرفاً به عنوان روایت‌های پراکنده تلقی شوند؛ الگوهای مشابه در گروه‌های مختلف مشاهده شده و پیامدهای آن می‌تواند بسیار جدی باشد.
شواهد علمی و اسناد محرمانه
طبق اسناد داخلی FDA، کارشناسان سازمان در سال ۲۰۱۰ توصیه کرده بودند عبارت «افکار و رفتار خودکشی» بر برچسب فیناستراید درج شود، اما این پیشنهاد بدون توضیح رد شد. تا سال ۲۰۱۱ تنها ۱۸ مورد خودکشی مرتبط با فیناستراید در پرونده‌های FDA ثبت شد، اما پژوهش‌های جهانی حدس می‌زنند شمار واقعی ممکن است به هزاران نفر برسد. بریزیس این موضوع را نشانه‌ای از «شکست سیستماتیک در نظارت دارویی» می‌داند.
شرکت سازنده، مرک، ادعا می‌کند شواهد علت‌ومعلولی میان مصرف فیناستراید و خودکشی را تأیید نمی‌کند، با‌این‌حال تحقیقات مستقل و تازه، همچنان خطرات روانی این دارو را برجسته کرده‌اند.
مکانیزم اثر فیناستراید بر مغز و روان
فیناستراید با مهار تبدیل تستوسترون به دی‌هیدروتستوسترون (DHT) از ریزش مو جلوگیری می‌کند، اما همزمان تولید برخی نورو‌استروئیدها را کاهش می‌دهد. این نورو‌استروئیدها در تنظیم خلق‌وخو و احساسات نقش حیاتی دارند. آزمایش‌های حیوانی نشان می‌دهند فیناستراید می‌تواند موجب التهاب مغزی طولانی‌مدت و تغییر ساختار هیپوکامپ شود، بخشی از مغز که در حافظه، یادگیری و احساسات نقش دارد.
در برخی موارد، حتی پس از قطع دارو، عوارض روانی ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها ادامه یابند؛ وضعیتی که به آن «سندروم پس از فیناستراید» گفته می‌شود.
اهمیت شفافیت و نظارت دارویی
بریزیس تأکید می‌کند که تضاد میان منافع مالی شرکت‌های داروسازی و نگرانی‌های ایمنی بیماران باعث نادیده گرفتن خطرات این دارو شده است. او معتقد است داروهایی مانند فیناستراید نباید بدون اطمینان از ایمنی کامل تأیید شوند و حتی پس از ورود به بازار، انجام تحقیقات ایمنی پیوسته باید الزامی باشد.
به گفته او، پیش از صدور مجوز، نهادهای نظارتی باید تولیدکنندگان را موظف کنند تا مطالعات ایمنی پس از تأیید را به‌طور شفاف انجام دهند و منتشر کنند، و این الزام باید واقعاً اجرا شود.
نتیجه گیری
فیناستراید دارویی مؤثر در درمان ریزش مو است، اما شواهد علمی اخیر نشان می‌دهند که مصرف آن می‌تواند سلامت روان را به خطر بیندازد. آگاهی بیماران، نظارت دقیق‌تر نهادهای دارویی و انجام تحقیقات پیوسته درباره عوارض روانی، گام‌های حیاتی برای محافظت از جان و سلامت روان مصرف‌کنندگان است. پزشکان و بیماران باید پیش از استفاده از این دارو، مزایا و خطرات احتمالی آن را به دقت بسنجند و در صورت بروز علائم افسردگی یا افکار خودکشی، فوراً اقدامات پزشکی انجام دهند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه