گلیوبلاستوما یکی از پیچیده‌ترین و خطرناک‌ترین انواع سرطان مغز محسوب می‌شود که حتی در بزرگسالان درمان آن بسیار دشوار است. این تومور از سلول‌های پشتیبان مغز (سلول‌های گلیال) نشأت می‌گیرد و به سرعت در بافت مغز نفوذ می‌کند. دشواری تشخیص و درمان، همراه با پیشرفت سریع بیماری، گلیوبلاستوما را به یکی از چالش‌برانگیزترین سرطان‌ها تبدیل کرده است.
مرتضی اشرافی، فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب کودکان در بیمارستان محک، درباره ویژگی‌ها، علائم، تشخیص و روش‌های درمان این تومور توضیحاتی ارائه داده است.
گلیوبلاستوما چیست و چرا نگران کننده است؟
گلیوبلاستوما (Glioblastoma یا GBM) نوعی تومور بدخیم مغزی است که از سلول‌های گلیال منشأ می‌گیرد. این سلول‌ها نقش حمایت و تغذیه نورون‌ها را برعهده دارند و در صورت بروز اختلال، سلامت مغز به شدت تهدید می‌شود. دو ویژگی اصلی این تومور، سرعت رشد بالا و ماهیت نفوذی آن است که تشخیص و درمان را به چالشی بزرگ تبدیل می‌کند.
ویژگی نفوذی گلیوبلاستوما باعث می‌شود تومور مانند ریشه‌های یک گیاه به بافت سالم مغز نفوذ کند و جراحی کامل تقریباً غیرممکن شود. به همین دلیل، درمان آن نیازمند ترکیبی از جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی است.
علائم گلیوبلاستوما
علائم این بیماری به محل و اندازه تومور بستگی دارد و غالباً اختصاصی نیستند، اما برخی نشانه‌های هشداردهنده وجود دارند که باید جدی گرفته شوند. شناسایی به موقع علائم می‌تواند نقش مهمی در بهبود نتایج درمان داشته باشد.
- سردردهای شدید و مداوم: غالباً صبح‌ها تشدید می‌شوند و به مسکن‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند.
- تشنج ناگهانی: شروع تشنج در فرد بدون سابقه قبلی، زنگ خطر جدی محسوب می‌شود.
- تغییرات رفتاری و شخصیتی: بی‌تفاوتی، پرخاشگری یا اختلال در قضاوت.
- اختلالات شناختی: مشکلات حافظه کوتاه‌مدت، دشواری در بیان کلمات یا تمرکز پایین.
- ضعف یا بی‌حسی یک طرفه بدن: مخصوصاً دست یا پا.
- اختلال در بینایی یا تکلم: بسته به محل تومور ممکن است مشاهده شود.
فرآیند تشخیص گلیوبلاستوما
تشخیص دقیق این تومور نیازمند ترکیبی از معاینه بالینی و تصویربرداری پیشرفته است. هدف از تشخیص، شناسایی توده و تعیین درجه بدخیمی سلول‌ها است تا برنامه درمانی بهینه طراحی شود.
- معاینه عصبی: بررسی رفلکس‌ها، قدرت عضلانی، تعادل، حس و بینایی.
- تصویربرداری MRI :MRI با ماده حاجب، تصویری دقیق از تومور ارائه می‌دهد؛ معمولاً به شکل توده‌ای حلقوی با مرکز نکروز دیده می‌شود.
- نمونه‌برداری (بیوپسی): بررسی بافت تومور زیر میکروسکوپ، تشخیص نهایی و تعیین درجه بدخیمی سلول‌ها را ممکن می‌سازد.
روش های درمان گلیوبلاستوما
درمان این سرطان پیچیده و چندمرحله‌ای است و نیاز به تیم تخصصی دارد. هدف اصلی، افزایش طول عمر و حفظ کیفیت زندگی بیمار است.
- جراحی: برداشتن حداکثر تومور بدون آسیب به عملکرد حیاتی مغز. هرچه میزان برداشت بیشتر باشد، فشار از روی مغز کاهش می‌یابد و درمان‌های بعدی مؤثرتر می‌شوند.
- پرتودرمانی: پس از جراحی، اشعه به محل تومور و حاشیه آن تابانده می‌شود تا سلول‌های باقی‌مانده از بین بروند.
- شیمی‌درمانی: داروی تموزولوماید به صورت همزمان با پرتودرمانی و سپس به تنهایی ادامه می‌یابد تا روند درمان کامل شود.
روش‌های نوین تحقیقاتی شامل درمان‌های هدفمند، ایمونوتراپی و ژنتیک تومور هستند که امید به بهبود پیش‌آگهی را افزایش داده‌اند.
گلیوبلاستوما همچنان یکی از سرطان‌های با چالش بالا است و معمولاً پس از مدتی عود می‌کند. اما با درمان ترکیبی، کیفیت زندگی بیمار حفظ می‌شود و هر پیشرفت علمی می‌تواند امید به زندگی طولانی‌تر را افزایش دهد. تحقیقات روی درمان‌های شخصی‌سازی‌شده و هدفمند، نویددهنده تغییرات مثبت در مدیریت این بیماری هستند.
گلیوبلاستوما در کودکان
اگرچه نادر است، گلیوبلاستوما می‌تواند در کودکان نیز رخ دهد. در حال حاضر، اصطلاح دقیق‌تر گلیومای درجه بالای اطفال (Pediatric High-Grade Glioma) برای توصیف تومورهای مشابه با مشخصات مولکولی استفاده می‌شود.
شناخت دقیق ویژگی‌های ژنتیکی و مولکولی تومور در کودکان، انتخاب درمان هدفمند و پیش‌بینی بهتر آینده بیماری را ممکن می‌سازد. این رویکرد بخشی از روند پیشرفته پزشکی دقیق و شخصی‌سازی‌شده است.
جمع بندی
گلیوبلاستوما یکی از پیچیده‌ترین سرطان‌های مغز است که سرعت رشد بالا و نفوذ در بافت سالم، درمان آن را بسیار دشوار کرده است. با این حال، ترکیب جراحی، شیمی‌درمانی و پرتودرمانی، همراه با تحقیقات نوین ژنتیکی و هدفمند، امید به افزایش طول عمر و کیفیت زندگی بیماران را فراهم می‌کند. تشخیص به موقع علائم و پیگیری پزشکی منظم، نقش حیاتی در مدیریت این بیماری دارد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه