در طول سال‌ها، پژوهشگران و پزشکان بارها با این واقعیت روبه‌رو شده‌اند که بیماری‌ها می‌توانند بر مردان و زنان اثرات متفاوتی داشته باشند. از تفاوت در علائم و شدت بیماری‌ها گرفته تا پاسخ‌های درمانی گوناگون، این اختلافات همیشه سؤال‌برانگیز بوده‌اند. اما اکنون یک تحقیق گسترده و بین‌المللی سرنخ‌های تازه‌ای از علت این تفاوت‌ها در اختیار ما قرار داده است که می‌تواند نگاه ما به مراقبت‌های سلامت و داروسازی را برای همیشه تغییر دهد.
در این مقاله به نتایج پژوهشی نوین منتشر شده در نشریه معتبر Nature Communications می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که چرا جنسیت می‌تواند بر نحوه ابتلا، پیشرفت و درمان بیماری‌ها تأثیرگذار باشد.
تفاوت های بیولوژیکی میان زنان و مردان؛ فراتر از ژنتیک
مطالعات اخیر نشان می‌دهند که اختلافات میان مردان و زنان در مواجهه با بیماری‌ها، بیشتر از آن‌که به ژنتیک مربوط باشد، به عوامل دیگری چون هورمون‌ها و سبک زندگی وابسته است. پژوهشگران در این تحقیق گسترده که داده‌های بیش از ۵۶ هزار نفر را شامل می‌شود، تلاش کردند دریابند چه عواملی باعث بروز این تفاوت‌های پیچیده می‌شوند.
در این مطالعه، دانشمندان با بررسی ارتباط میان حدود ۶ هزار نوع پروتئین و صدها بیماری، دریافتند که سطح دو سوم این پروتئین‌ها در بدن مردان و زنان متفاوت است. با این حال، فقط حدود ۱۰۰ پروتئین به‌صورت مستقیم توسط ژنتیک به شکل متفاوتی تنظیم می‌شوند که این موضوع نشان می‌دهد عامل ژنتیکی تنها بخشی از این پازل است.
چه عواملی باعث تفاوت در بیماری ها بین زنان و مردان می شود؟
عوامل گوناگونی می‌توانند در تفاوت‌های سلامت بین دو جنس نقش داشته باشند. این عوامل، ترکیبی از ویژگی‌های فیزیولوژیکی، اجتماعی و محیطی هستند که هر کدام تأثیر مستقلی بر سلامتی دارند. در ادامه، به مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌کنیم:
- هورمون‌های جنسی: هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون نقش مهمی در تنظیم عملکرد بدن دارند و می‌توانند واکنش بدن به بیماری‌ها را متفاوت کنند. برای مثال، استروژن به‌عنوان یک عامل محافظتی در برابر بیماری‌های قلبی در زنان پیش از یائسگی شناخته شده است.
- ساختار بدنی و عملکرد متابولیکی: ترکیب بدن، توزیع چربی، حجم عضله و حتی ساختار اندام‌ها در مردان و زنان تفاوت دارد که این موضوع می‌تواند بر نحوه پردازش داروها و ابتلا به برخی بیماری‌ها اثرگذار باشد.
- سبک زندگی و نوع شغل: تفاوت در نوع فعالیت‌های روزانه، شغل‌های پرخطر یا پرتنش، میزان تحرک بدنی و رژیم غذایی می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را در یک جنس بیشتر کند.
- شرایط اجتماعی و اقتصادی: سطح دسترسی به خدمات سلامت، کیفیت تغذیه، میزان تحصیلات و حتی باورهای فرهنگی در مورد سلامت، در زنان و مردان تفاوت‌هایی ایجاد می‌کند که می‌تواند در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها اثرگذار باشد.
اهمیت بررسی جنسیت در تحقیقات پزشکی و درمان های دارویی
در گذشته، بسیاری از داروها و روش‌های درمانی تنها بر اساس نتایج آزمایش روی مردان طراحی می‌شدند و تفاوت‌های جنسیتی در نظر گرفته نمی‌شد. اما یافته‌های این تحقیق جدید تأکید می‌کند که باید نگاه دقیق‌تری به نقش جنسیت در درمان بیماری‌ها داشته باشیم.
پروفسور «کلودیا لانگنبرگ»، مدیر مؤسسه PHURI دانشگاه کوئین مری، اشاره می‌کند که بیشتر تفاوت‌های شناسایی‌شده در سطح تنظیم پروتئین‌ها بسیار کوچک هستند، اما همین تفاوت‌های ظریف می‌توانند در علم پزشکی آینده مسیر توسعه داروها را تغییر دهند. این به معنای آغاز عصر جدیدی در پزشکی دقیق است؛ پزشکی‌ای که ویژگی‌های فردی از جمله جنسیت را در طراحی داروها و درمان‌ها در نظر می‌گیرد.
نتیجه گیری
تفاوت‌های بیولوژیکی میان مردان و زنان در مواجهه با بیماری‌ها تنها به ژن‌ها محدود نمی‌شود. این تفاوت‌ها نتیجه تعامل پیچیده‌ای میان هورمون‌ها، سبک زندگی، محیط زندگی و بسیاری عوامل دیگر هستند. تحقیقات جدید با تحلیل دقیق داده‌های زیستی هزاران نفر نشان داده‌اند که برای ارائه مراقبت‌های سلامت مؤثر و عادلانه، باید جنسیت را به‌عنوان یک متغیر کلیدی در نظر گرفت.
پیشرفت در این حوزه می‌تواند به درک بهتر از نحوه بروز بیماری‌ها در هر جنس منجر شود و مسیر تولید داروهای هدفمندتر را هموار سازد. در نهایت، توجه به این تفاوت‌ها می‌تواند بهبود چشمگیری در نتایج درمانی و کیفیت زندگی افراد ایجاد کند. زمان آن فرا رسیده که علم پزشکی، جنسیت را نه به‌عنوان یک عدد آماری، بلکه به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی سلامت فردی و اجتماعی بپذیرد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه