شب یلدا، بلندترین شب سال، از دیرباز در فرهنگ ایرانی به عنوان فرصتی برای جمع شدن خانوادهها، گفتوگو، حافظخوانی و ایجاد لحظات شاد و گرم در دل زمستان جشن گرفته میشود. با وجود این که تمرکز اغلب بر خوراکیهای متنوع و رنگارنگ است، توجه به اصول تغذیهای و سلامت گوارش میتواند تجربه شب یلدا را هم لذتبخشتر و هم سالمتر کند. دکتر مهدی یوسفی، مدیر گروه طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مجموعهای از بایدها و نبایدهای تغذیهای را برای این شب ارائه کرده است که به طور مفصل در ادامه آمده است.
پرهیز از پرخوری و رعایت فاصله بین وعده ها
یکی از نکات کلیدی در طب ایرانی، مصرف متعادل خوراکیها و پرهیز از پرخوری است. مصرف بیش از حد و بدون برنامه تنقلات و میوهها، نه تنها سبب سنگینی معده میشود، بلکه میتواند موجب سوءهاضمه، نفخ و خستگی بدن گردد.
- توصیه میشود بین مصرف خوراکیهای مختلف حداقل ۳۰ تا ۴۵ دقیقه فاصله باشد.
- به محض احساس پری یا سنگینی، مصرف غذا و تنقلات را متوقف کنید تا دستگاه گوارش فرصت هضم داشته باشد.
- این فاصله باعث میشود بدن توانایی بهتری برای جذب مواد مغذی داشته باشد و از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری شود.
انتخاب میوه های مناسب برای زمستان
در شب یلدا، اغلب میوههایی با طبیعت سرد مانند هندوانه و انار ترش مصرف میشوند. طب ایرانی بر این باور است که مصرف خوراکیهای سرد در فصل زمستان، به ویژه برای افرادی که دچار سردی گوارش هستند، میتواند موجب نفخ، دلپیچه و سوءهاضمه شود.
- میوههایی مانند لبو، انگور و مویز از گزینههای مناسب و گرم برای شب یلدا هستند.
- مصرف میوه با فاصله از وعده شام، حداقل یک ساعت، به جلوگیری از ورود حجم بالای کالری و مشکلات گوارشی کمک میکند.
- از مصرف همزمان میوه با آب، چای یا دمنوشهای سرد پرهیز کنید تا از کاهش اثر هضم و جذب مواد مغذی جلوگیری شود.
مصرف دمنوش های گرم و مفید
دمنوشهای با طبیعت گرم میتوانند تأثیر مستقیمی بر گرمای بدن و عملکرد دستگاه گوارش داشته باشند. این نوشیدنیها علاوه بر تأمین آرامش، به هضم بهتر غذا و تنظیم مزاج کمک میکنند.
- دمنوشهایی حاوی هل، دارچین، زیره و نعناع بسیار مناسب هستند.
- دمنوش بابونه نیز علاوه بر گرم کردن بدن، خاصیت آرامبخشی دارد و برای شب یلدا توصیه میشود.
- مصرف دمنوشها باید با فاصله از وعده اصلی غذایی انجام شود تا اثرات هضم بهتر شود.
آجیل و تنقلات: مصرف هوشمندانه
آجیل و مغزها از خوراکیهای سنتی شب یلدا هستند و منبع مناسبی برای تأمین انرژی در فصل سرد به شمار میروند. با این حال، مصرف نادرست آنها میتواند منجر به افزایش فشار خون و مشکلات گوارشی شود.
- بهتر است آجیل کمنمک و غیرشور انتخاب شود.
- تخمهها و مغزهای پرکالری و دیرهضم را با فاصله یک تا یکونیم ساعت از وعده غذایی مصرف کنید.
- میزان مصرف را کنترل کنید تا از افزایش وزن و سنگینی معده جلوگیری شود.
انتخاب شام سبک و زود هضم
طب ایرانی تأکید دارد که شام شب یلدا نباید سنگین و چرب باشد، زیرا مصرف حجم بالای غذا همراه با میوه و تنقلات، فشار مضاعف بر دستگاه گوارش ایجاد میکند.
- غذاهای سبک، مانند سوپها، آشهای گرم و پلوهای کمچرب توصیه میشوند.
- فاصله بین شام و مصرف میوه حداقل یک ساعت باشد.
- این رویکرد باعث هضم بهتر، جلوگیری از نفخ و حفظ انرژی بدن در طول شب میشود.
توجه به فلسفه اصلی شب یلدا
اصلیترین هدف شب یلدا ایجاد دورهمی، گفتوگو و همدلی است. طب ایرانی بر اهمیت تعادل در خوردن و پرهیز از عادات نادرست غذایی تأکید دارد تا اصل این آیین حفظ شود.
- به جای تمرکز صرف بر خوراکیها، زمان بیشتری را به حافظخوانی، شاهنامهخوانی و گفتوگوی خانوادگی اختصاص دهید.
- رعایت توصیههای تغذیهای و مدیریت حجم غذا، علاوه بر حفظ سلامت جسمانی، تجربه احساسی و اجتماعی مثبتتری را ایجاد میکند.
جمع بندی
شب یلدا فرصتی برای جشن گرفتن طولانیترین شب سال و تقویت پیوندهای خانوادگی است. رعایت اصول طب ایرانی شامل مصرف میوههای مناسب، دمنوشهای گرم، آجیل و تنقلات با فاصله و اندازه مناسب، و انتخاب شام سبک، میتواند از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کرده و تجربهای لذتبخش و سالم فراهم کند. در نهایت، توجه به فلسفه اصلی شب یلدا یعنی دورهمی، همدلی و گفتوگو، پایهایترین بخش این سنت کهن ایرانی است.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه