نقطه عطف پیری در انسان مشخص شد؛ ورود بدن به مرحله شکنندگی از حدود ۷۵ سالگی

پیری یک روند آرام و تدریجی است، اما پژوهش های جدید نشان می دهند که این روند در یک سن مشخص دچار جهش می شود و بدن به شکل محسوسی ضعیف تر عمل می کند. در سال های اخیر دانشمندان تلاش کرده اند دقیق ترین نقطه ورود انسان به دوره شکنندگی را شناسایی کنند تا بتوان برنامه های بهداشتی و درمانی مناسب تری برای سالمندان طراحی کرد. تحقیق تازه دانشگاه دالهاوزی کانادا اکنون نشان می دهد که این نقطه احتمالا در حوالی ۷۵ سالگی قرار دارد؛ زمانی که بدن دیگر مانند گذشته توانایی ترمیم سریع خود را ندارد.

بدن انسان پس از حدود ۷۵ سالگی وارد مرحله شکنندگی می شود

پژوهش جدید نشان می دهد که بعد از حدود ۷۵ سالگی، سرعت بروز بیماری ها و آسیب ها از توان بدن برای بازیابی و ترمیم پیشی می گیرد. به عبارت دیگر، بدن در این سن وارد مرحله ای می شود که ناتوانی در بازسازی، ریسک مشکلات جدی سلامت و مرگ را افزایش می دهد. این یافته دیدگاه مهمی برای برنامه ریزی مراقبت از سالمندان ارائه می کند.

پژوهشگران توضیح می دهند که روند پیری تنها یک فرسایش ساده نیست، بلکه مرحله به مرحله تغییر می کند. هنگامی که بدن نتواند آسیب های کوچک و بزرگ را به سرعت برطرف کند، اختلالات بیشتری انباشته می شود و این همان نقطه ای است که متخصصان آن را دوره شکنندگی می نامند. شناخت این نقطه می تواند به پزشکان کمک کند مراقبت های حمایتی مورد نیاز را بسیار دقیق تر برنامه ریزی کنند.

پیری روند یکنواختی ندارد؛ جهش های سنی و تغییرات تندتر از ۵۰ سال به بعد

پژوهش های قبلی نشان داده بودند که روند پیری در طول زندگی ثابت نیست و در برخی سنین دچار جهش می شود. یافته های مولکولی نشان می دهند که این جهش ها معمولا در حوالی ۴۴ و ۶۰ سالگی رخ می دهند و بعد از ۵۰ سالگی، سرعت تخریب سلولی و کاهش عملکرد اندام ها شدت می گیرد.

در این دوره ها، بدن با سرعت بیشتری آسیب می بیند و همزمان توان ترمیم آن پایین تر می رود. همین ناهماهنگی باعث می شود که بعضی افراد حتی بدون بیماری خاص، احساس کاهش شدید انرژی، ضعف بدنی یا کند شدن چشمگیر بهبودی زخم ها را تجربه کنند. این پژوهش جدید سعی دارد مشخص کند این روند دقیقا از چه سنی از کنترل بدن خارج می شود.

شکنندگی چیست و چرا پزشکان آن را مهم می دانند؟

شکنندگی اصطلاحی است که پزشکان برای توصیف مرحله ای از پیری به کار می برند که در آن آسیب پذیری بدن به شکل چشمگیری بالا می رود. برای اندازه گیری این وضعیت از شاخصی به نام “شاخص شکنندگی” استفاده می شود که تعداد مشکلات سلامت فرد را ارزیابی می کند و بر اساس آن می توان احتمال بروز مشکلات جدی، بستری شدن و حتی مرگ را پیش بینی کرد.

پیش از این هم مشخص شده بود که در سال های پایانی زندگی، مشکلات سلامتی نه تنها افزایش می یابند، بلکه شدیدتر هم می شوند. این مطالعه تازه با مدل سازی دقیق تر نشان می دهد که این افزایش آسیب پذیری از چه سنی به نقطه بحرانی می رسد. اهمیت این موضوع در این است که مداخلات زود هنگام می توانند این روند را آهسته تر کنند.

مدل جدید بررسی روند پیری؛ تحلیل سلامت بیش از ۱۲ هزار نفر

در این پژوهش که نتایج آن در پایگاه علمی آرکایو منتشر شده است، داده های سلامت بیش از ۱۲ هزار فرد طی سال ها بررسی شد. پژوهشگران دو شاخص اصلی را تحلیل کردند:

• میزان بروز مشکلات سلامت مانند بیماری ها یا آسیب ها
• مدت زمان لازم برای بهبودی از این مشکلات

این مدل ریاضی به آن ها اجازه داد لحظه ای را شناسایی کنند که در آن سرعت وقوع مشکلات از سرعت بهبودی بیشتر می شود. این همان نقطه ای است که بدن از حالت تعادل خارج می شود و وارد مرحله شکنندگی می گردد.

پیدا شدن نقطه عطف پیری؛ سنین ۷۳ تا ۷۶ سالگی

نتیجه این مدل سازی نشان داد که در سنین حدود ۷۳ تا ۷۶ سالگی، بدن دیگر قادر نیست به اندازه کافی سریع و موثر از آسیب ها بهبود یابد. از این سن به بعد، روند انباشت مشکلات سلامتی به شکل قابل توجهی تندتر می شود و احتمال بروز ناتوانی های جدی، کاهش کیفیت زندگی و خطر مرگ بالا می رود.

این یافته نشان می دهد که پس از عبور از این سن، حتی بیماری های ساده مانند سرما خوردگی، کمبود ویتامین یا آسیب های کوچک می توانند زمان بهبودی بسیار طولانی تری داشته باشند و فرد را به سرعت وارد چرخه ضعف کنند.

چگونه می توان اثرات این نقطه حساس را کاهش داد؟

پژوهشگران تاکید می کنند که اگرچه رسیدن به این نقطه اجتناب ناپذیر است، اما شدت اثرات آن قابل مدیریت است. مهم ترین عوامل موثر برای کاهش سرعت ورود به دوره شکنندگی عبارت اند از:

• کاهش عوامل استرس زا در زندگی
• تقویت کیفیت خواب و مدیریت اختلالات خواب
• انجام فعالیت بدنی منظم و متناسب با سن
• تغذیه غنی از پروتئین، ویتامین های گروه ب، و اسید های چرب مفید
• کنترل دقیق بیماری های مزمن مانند دیابت یا فشار خون

تحقیقات به روز نشان می دهند که حتی تغییرات سبک زندگی بعد از ۶۵ سالگی نیز می توانند روند ورود به مرحله شکنندگی را چند سال به تاخیر بیندازند.

نتیجه گیری

این پژوهش نشان می دهد که پیری نه تنها تدریجی، بلکه مرحله ای و قابل پیش بینی است. بدن انسان در حوالی ۷۵ سالگی وارد دوره ای می شود که توان ترمیم آسیب ها بسیار پایین تر از گذشته است. اگرچه این موضوع ممکن است نگران کننده به نظر برسد، اما آگاهی از آن به ما کمک می کند اقدامات بهداشتی و سبک زندگی سالم را زودتر آغاز کنیم و کیفیت سال های پایانی زندگی را به شکل قابل توجهی افزایش دهیم.