مینای دندان، سخت‌ترین ماده در بدن انسان است، اما برخلاف استخوان‌ها، هیچ سلول زنده‌ای ندارد. همین موضوع باعث می‌شود که پس از آسیب، توانایی طبیعی ترمیم را از دست بدهد. ترک‌های ریز، پوسیدگی، و حساسیت دندانی از نتایج همین ناتوانی در بازسازی هستند. اکنون گروهی از دانشمندان دانشگاه ناتینگهام در بریتانیا موفق شده‌اند ژلی بسازند که می‌تواند مینای دندان را بازسازی کند؛ دستاوردی که می‌تواند درمان‌های دندانی را دگرگون کند.
نوآوری علمی در بازسازی مینای دندان
دانشمندان ناتینگهام ژل پروتئینی ویژه‌ای طراحی کرده‌اند که قادر است ساختار بلوری مینای دندان را به صورت طبیعی بازسازی کند. این ژل از مولکول‌هایی ساخته شده که عملکرد پروتئین‌های مینوسیل (Amelogenin) را تقلید می‌کند؛ پروتئین‌هایی که در دوران رشد دندان نوزادان، نقشی کلیدی در تشکیل مینای اولیه دارند.
به گفته تیم تحقیق، این ژل می‌تواند به‌راحتی روی دندان مالیده شود و ظرف چند ساعت، فرایند بازسازی را آغاز کند. انتظار می‌رود این محصول در سال آینده میلادی وارد بازار شود و میلیون‌ها نفر را از پوسیدگی و حساسیت دندانی نجات دهد.
براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۳.۷ میلیارد نفر در سراسر جهان از بیماری‌های دهان و دندان رنج می‌برند و تخریب مینای دندان یکی از عوامل اصلی این مشکلات است. هزینه درمان‌های مرتبط با این بیماری‌ها سالانه بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار بر اقتصاد جهانی تحمیل می‌کند.
ژل ترمیم کننده مینای دندان چگونه عمل می کند ؟
پژوهشگران توضیح می‌دهند که این ژل از روشی الهام گرفته از فرایند طبیعی رشد مینای دندان در بدن استفاده می‌کند. در واقع، عملکرد آن شبیه یک کارگاه نانومقیاس است که مواد معدنی را به‌صورت خودکار در محل آسیب ترمیم می‌کند.
مراحل عملکرد ژل ترمیم‌کننده مینای دندان به این صورت است:
- تشکیل لایه پروتئینی محافظ: پس از اعمال ژل روی دندان، مولکول‌های آن به درون ترک‌ها و حفره‌های میکروسکوپی نفوذ می‌کنند و داربستی طبیعی برای اتصال مواد معدنی ایجاد می‌کنند.
- جذب مواد معدنی از بزاق دهان: ژل یون‌های کلسیم و فسفات موجود در بزاق را به خود جذب می‌کند و آن‌ها را به نواحی آسیب‌دیده هدایت می‌کند.
- رشد کریستال‌های معدنی: سپس این مواد در کنار هم شروع به ساخت بلورهایی مشابه با ساختار طبیعی مینای دندان می‌کنند. این لایه جدید نه‌تنها ظاهر بلکه عملکرد مینای اصلی را نیز تقلید می‌کند.
دکتر «ابشر حسن»، نویسنده اصلی این پژوهش، در گفت‌وگو با BBC توضیح می‌دهد: «ما مشاهده کردیم که کریستال‌های جدید به طور منظم و هماهنگ رشد می‌کنند و ساختار مینای سالم را بازسازی می‌کنند. این نخستین بار است که چنین بازسازی دقیقی در آزمایشگاه انجام شده است.»
نتایج آزمایش ها و کاربردهای بالینی
برای اطمینان از دوام و کارایی ژل، پژوهشگران مینای بازسازی‌شده را تحت آزمایش‌های فشاری، سایش، و قرار گرفتن در معرض اسید قرار دادند. نتایج نشان داد که بافت جدید، همان استحکام و مقاومت مینای طبیعی را دارد.
آزمایش‌ها همچنین نشان دادند که لایه جدید حتی پس از شبیه‌سازی چند ماه مسواک‌زدن و خوردن غذاهای اسیدی، کیفیت خود را حفظ می‌کند. به گفته پروفسور «آلوارو ماتا»، سرپرست این تحقیق، «ژل کاملاً ایمن است، سریع عمل می‌کند و می‌تواند بدون نیاز به تجهیزات خاص در مطب‌های دندانپزشکی استفاده شود.»
او همچنین اشاره می‌کند که نسخه‌های سبک‌تر این ژل می‌تواند در محصولات خانگی مانند خمیر دندان‌ها و دهان‌شویه‌های پیشرفته مورد استفاده قرار گیرد تا از آسیب‌های جزئی مینای دندان جلوگیری شود.
چشم انداز آینده درمان های دندانی
در حال حاضر، درمان‌های متداول برای مینای آسیب‌دیده شامل استفاده از پرکننده‌های رزینی یا تاج‌های مصنوعی است که تنها ظاهر و عملکرد دندان را بازسازی می‌کنند، نه خود بافت اصلی را. اما ژل پروتئینی ناتینگهام نخستین درمانی است که واقعاً ساختار معدنی دندان را بازسازی می‌کند.
تیم تحقیقاتی قصد دارد در گام بعدی، آزمایش‌های انسانی را آغاز کند تا ایمنی و اثربخشی آن را در شرایط بالینی بررسی کند. اگر نتایج موفقیت‌آمیز باشند، این فناوری می‌تواند پایه‌گذار نسلی تازه از درمان‌های ترمیمی باشد که به‌جای جایگزینی، بازسازی واقعی انجام می‌دهند.
همچنین مطالعات دیگری در اروپا و ژاپن در حال بررسی روش‌های مشابهی هستند که از پروتئین‌های مصنوعی یا نانوذرات زیست‌فعال برای بازسازی مینای دندان استفاده می‌کنند. ترکیب این فناوری‌ها در آینده می‌تواند به توسعه «دندان‌های خودترمیم‌شونده» منجر شود.
نتیجه گیری
ژل ترمیم‌کننده مینای دندان که توسط دانشمندان بریتانیایی طراحی شده، یکی از نویدبخش‌ترین دستاوردهای دندانپزشکی در دهه اخیر است. این فناوری با تقلید از فرایند طبیعی رشد مینای دندان، می‌تواند ساختار معدنی دندان را بازسازی کرده و از پوسیدگی و حساسیت جلوگیری کند.
اگر این ژل در آزمایش‌های انسانی نیز موفق عمل کند، دندانپزشکی آینده ممکن است دیگر نیازی به پرکردن، روکش یا درمان‌های تهاجمی نداشته باشد؛ بلکه تنها با استفاده از یک لایه ژل ساده، دندان‌ها می‌توانند خود را بازسازی کنند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه