با افزایش محبوبیت داروهای کاهش وزن مانند اوزمپیک (Ozempic)، وِگووی (Wegovy) و مونجارو (Mounjaro) در کشورهای غربی، علاوه بر مسائل مربوط به دسترسی و کمبود دارو، نگرانی‌های ایمنی و عوارض بلندمدت آن‌ها نیز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. این داروها که در دسته آگونیست‌های گیرنده GLP-1 قرار دارند، برای کنترل قند خون، کاهش اشتها و کمک به کاهش وزن تجویز می‌شوند، اما بررسی اثرات جانبی و ریسک بالقوه سرطان در طول زمان، موضوعی حیاتی برای بیماران و پزشکان است.
مکانیسم عملکرد اوزمپیک، وگووی و مونجارو
قبل از پرداختن به خطرات احتمالی، لازم است بدانیم این داروها چگونه عمل می‌کنند:
- اوزمپیک و وگووی حاوی ترکیب سماگلوتاید (semaglutide) هستند که گیرنده‌های GLP-1 را فعال می‌کند. این عمل باعث افزایش ترشح انسولین، کاهش هورمون گلوکاگون و کنترل قند خون می‌شود. همچنین این داروها با اثر بر مغز و روده، اشتها را کاهش داده و فرآیندهای متابولیک بدن را بهبود می‌بخشند.
- مونجارو (تیِرزپاتاید / tirzepatide) علاوه بر گیرنده GLP-1، گیرنده GIP را نیز فعال می‌کند و تأثیر انسولین را تقویت می‌کند. این اثر دوگانه معمولاً منجر به کاهش وزن بیشتری نسبت به سماگلوتاید می‌شود.
این عملکردهای دارو باعث می‌شود افراد نه تنها وزن خود را کاهش دهند، بلکه کنترل بهتری بر قند خون و سلامت متابولیک داشته باشند.
عوارض جانبی رایج
استفاده از داروهای GLP-1 بدون عارضه نیست و بیماران ممکن است با موارد زیر مواجه شوند:
- تهوع و استفراغ
- یبوست و اختلالات گوارشی
- تغییرات ظاهری صورت ناشی از کاهش سریع وزن، معروف به چهره اوزمپیک
این عوارض معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابند، اما در برخی افراد نیازمند مدیریت پزشکی هستند.
نگرانی های مرتبط با سرطان
مهم‌ترین نگرانی‌ها در خصوص استفاده بلندمدت از این داروها، سرطان تیروئید و پانکراس است:
سرطان تیروئید:
مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که دوزهای بالای GLP-1 می‌توانند باعث ایجاد تومور تیروئید شوند. یک مطالعه بزرگ فرانسوی نیز ارتباط احتمالی میان مصرف طولانی‌مدت (بیش از یک سال) و افزایش خطر سرطان تیروئید را گزارش کرده است. به همین دلیل، بیماران با سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان تیروئید، یا اختلالات ژنتیکی مرتبط، باید از مصرف این داروها پرهیز کنند.
سرطان پانکراس:
نگرانی درباره سرطان پانکراس بیشتر از گزارش‌های اولیه پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) ناشی می‌شود، اما تاکنون شواهد قوی و مستقیمی دال بر ارتباط مستقیم با سرطان پانکراس در انسان‌ها پیدا نشده است.
جالب است بدانیم که برخی مطالعات اولیه حیوانی حتی کاهش اندازه برخی تومورها مانند سرطان پستان را با استفاده از GLP-1 گزارش کرده‌اند، اما هنوز نتایج این تحقیقات برای انسان قابل استناد نیست.
ارتباط داروهای کاهش وزن و کاهش خطر سرطان
نباید فراموش کرد که چاقی خود یک عامل خطر شناخته‌شده برای انواع سرطان‌ها مانند پستان، روده بزرگ، کبد و رحم است. کاهش وزن قابل توجه با استفاده از داروهای GLP-1 می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم خطر ابتلا به این سرطان‌ها را کاهش دهد. برخی مطالعات جمعیتی نیز نشان داده‌اند افرادی که از این داروها استفاده کرده‌اند، نرخ پایین‌تری از سرطان‌های مرتبط با چاقی نسبت به گروه‌های دیگر داشته‌اند. با این حال، هنوز مشخص نیست این اثر ناشی از خود دارو است یا نتیجه کاهش وزن ایجاد شده توسط آن.
توصیه های ایمنی
برای استفاده ایمن از داروهای GLP-1، موارد زیر مهم هستند:
- بررسی سابقه خانوادگی و شخصی سرطان پیش از مصرف
- پیگیری منظم توسط پزشک و انجام آزمایش‌های دوره‌ای
- شروع با دوز پایین و افزایش تدریجی برای کاهش عوارض جانبی
- توجه به هرگونه علامت غیرمعمول و گزارش آن به پزشک
جمع بندی
داروهای اوزمپیک، وگووی و مونجارو ابزارهای مؤثری برای کاهش وزن و کنترل متابولیک هستند، اما هنوز اطلاعات بلندمدت درباره ایمنی کامل آن‌ها در انسان محدود است. ریسک کلی سرطان پایین به نظر می‌رسد، اما برای گروه‌های خاص مانند افراد با سابقه خانوادگی سرطان تیروئید، توصیه به احتیاط شدید است.
با گذشت زمان و انجام مطالعات بیشتر، امید می‌رود بتوانیم اثرات بلندمدت این داروها را به‌طور دقیق‌تر شناسایی کنیم و راهنمایی‌های پزشکی بهینه برای مصرف ایمن آن‌ها ارائه دهیم. در حال حاضر، پزشکان و بیماران باید مزایا و خطرات بالقوه را به دقت بسنجند و تصمیمات درمانی را بر اساس ارزیابی کامل شخصی‌سازی کنند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه