چالش تعرفه‌ های بالای خدمات روانشناسی و تأثیر آن بر دسترسی به درمان‌ های روانپزشکی در ایران

سلامت روان یکی از مهم‌ترین ارکان سلامت فردی و اجتماعی است که تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی افراد دارد. اما در کشور ما، با وجود شیوع گسترده اختلالات روانی، هزینه‌های بالای خدمات روانشناسی باعث شده است که بسیاری از افراد نتوانند به روانپزشکان و روانشناسان مراجعه کنند. در این مقاله به بررسی چالش‌های تعرفه‌های بالای خدمات روانشناسی، وضعیت اختلالات روانی در ایران و اقداماتی که برای بهبود دسترسی مردم به خدمات روانی انجام شده است، پرداخته می‌شود.

وضعیت سلامت روان در ایران

سلامت روان به عنوان یکی از ارکان مهم سلامت عمومی، تأثیر بسیاری بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی افراد دارد. بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سلامت روان به معنای توانایی فرد برای برآوردن نیازهای روزمره، مقابله با استرس‌ها، داشتن ارتباطات اجتماعی مثبت و ایجاد تعادل در زندگی است. به همین دلیل، توجه به سلامت روان در جوامع مختلف به ویژه در کشورهایی مانند ایران که در سال‌های اخیر با مشکلات روانی مختلف روبرو هستند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

اختلالات روانی شایع در ایران

بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت، افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین اختلالات روانی در ایران هستند که در سال‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته‌اند. این اختلالات علاوه بر تاثیر منفی بر کیفیت زندگی فردی، می‌توانند موجب کاهش بهره‌وری اجتماعی و اقتصادی شوند. بر اساس پیمایش ملی که در پایان دوران کرونا انجام شد، حدود ۲۵ درصد از مردم ایران به نوعی از اختلالات روانپزشکی مبتلا هستند.

مراکز سراج؛ گامی مهم در بهبود وضعیت سلامت روان

یکی از اقداماتی که در راستای ارتقای سلامت روان در ایران انجام شده است، راه‌اندازی مراکز سراج است. این مراکز با هدف ارائه خدمات تخصصی روانپزشکی و روانشناسی در سطح جامعه ایجاد شده‌اند. در حال حاضر، ۹۷ مرکز سراج در کشور فعال هستند که هدف آن‌ها تکمیل چرخه ارجاع درمانی در کنار خدمات پیشگیرانه است. با این حال، هنوز تعداد این مراکز به اندازه کافی نیست و وزارت بهداشت برنامه‌هایی برای افزایش تعداد این مراکز تا ۳۰۰ تا ۴۰۰ مرکز در سطح کشور دارد.

تعرفه بالای خدمات روانشناسی و موانع موجود

با وجود پیشرفت‌هایی که در زمینه ارائه خدمات روانشناسی در ایران صورت گرفته است، هنوز تعرفه بالای این خدمات برای بسیاری از مردم یک مانع بزرگ به شمار می‌رود. در حال حاضر، تعرفه خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی برای مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به ترتیب ۵ میلیون و ۳۵ هزار ریال و ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار ریال برای هر ۴۵ دقیقه مشاوره تعیین شده است که هزینه‌ای بسیار بالا به حساب می‌آید.

این هزینه‌ها باعث شده است که بسیاری از افراد به دلیل مشکلات مالی از مراجعه به روانشناسان و روانپزشکان صرف‌نظر کنند. علاوه بر این، بیشتر بیمه‌های پایه قادر به پوشش دادن این هزینه‌ها نیستند، و تنها مراکز بهداشتی و مراکز سراج بخشی از خدمات روانشناسی را پوشش می‌دهند. در حالی که بسیاری از خدمات تخصصی روانشناسی در مطب‌های خصوصی به صورت آزاد ارائه می‌شوند، عدم پوشش بیمه‌ای مناسب یکی از مشکلات اساسی در دسترسی مردم به خدمات روانشناسی است.

راهکارها برای بهبود دسترسی به خدمات روانشناسی

برای حل این مشکل، یکی از راهکارهای اساسی، کاهش تعرفه‌های خدمات روانشناسی از طریق حمایت‌های دولتی و افزایش پوشش بیمه‌ای برای خدمات روانشناسی است. همچنین، ایجاد مراکز سراج در مناطق مختلف کشور می‌تواند تا حد زیادی به دسترسی بیشتر مردم به خدمات روانشناسی کمک کند. در کنار این اقدامات، وزارت بهداشت باید به توسعه آموزش‌های پیشگیرانه و افزایش آگاهی‌های عمومی در مورد سلامت روان و اهمیت مراجعه به روانپزشک و روانشناس برای درمان اختلالات روانی پرداخته و مردم را به درمان‌های زودهنگام تشویق کند.

نتیجه‌ گیری

تعرفه‌های بالای خدمات روانشناسی، به‌ویژه در بخش‌های خصوصی، از مهم‌ترین موانع دسترسی مردم به خدمات روانپزشکی و روانشناسی است. در حالی که سلامت روان یکی از ارکان اساسی سلامت عمومی است، باید برنامه‌ریزی‌های بهتری برای کاهش این موانع انجام شود تا افراد با هر سطح درآمدی بتوانند به خدمات درمانی روانی دسترسی پیدا کنند. افزایش تعداد مراکز سراج و پوشش بیمه‌ای گسترده‌تر می‌تواند گامی مهم در راستای بهبود وضعیت سلامت روانی جامعه ایران باشد.