روان‌پریشی یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانی است که درک صحیح از واقعیت را برای فرد دچار اختلال میکند. دو علامت اصلی این وضعیت، هذیان و توهم هستند که سال‌هاست محور مطالعات بسیاری قرار گرفته‌اند. باور عمومی روان‌پزشکان این بود که توهمات ابتدا ظاهر میشوند و سپس فرد برای توجیه آن، دچار هذیان می‌شود. اما یافته‌های جدید علمی این دیدگاه سنتی را به چالش کشیده‌اند.
بر اساس مطالعه‌ای تازه، هذیان‌ها معمولاً پیش از توهمات در مراحل اولیه روان‌پریشی بروز می‌کنند. این ترتیب زمانی جدید، می‌تواند نقش مهمی در تشخیص زودهنگام و حتی پیشگیری از پیشرفت کامل روان‌پریشی داشته باشد.
هذیان پیش از توهم: یافته ای که باورهای قدیمی را زیر سؤال برد
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که هذیان‌ها غالباً پیش از توهمات در افراد در معرض خطر روان‌پریشی ظاهر میشوند. این کشف، نگرشی تازه به مکانیسم مغزی اختلالات روانی ارائه می‌دهد.
- بررسی روند علائم در چندین گروه مستقل از نوجوانان و جوانان نشان داده است که باورهای غلط و غیرواقعی (هذیان) پیش از شروع ادراک‌های اشتباه حسی (توهم) شکل می‌گیرند.
- حتی در بازگشت علائم پس از فروکش بیماری، باز هم هذیان‌ها نخستین نشانه بازگشت اختلال بودند.
تعریف هذیان و توهم: تفاوت هایی که نباید نادیده گرفت
درک تفاوت میان هذیان و توهم برای تشخیص و درمان روان‌پریشی ضروری است. این دو نشانه هرچند مرتبط هستند، اما ماهیت کاملاً متفاوتی دارند.
- هذیان: باور نادرست و ثابتی است که فرد به آن اعتقاد دارد، حتی اگر شواهد متعددی خلاف آن وجود داشته باشد. به‌طور مثال، فردی باور دارد که پلیس دائماً او را زیر نظر دارد، بدون اینکه مدرکی برای این تصور وجود داشته باشد.
- توهم: تجربه حسی نادرستی است که هیچ محرک خارجی ندارد، مانند شنیدن صداهایی که وجود ندارند یا دیدن چیزی که در واقعیت نیست.
زمان بندی بروز علائم: چه چیزی را باید جدی گرفت؟
برخلاف تصور قدیمی، یافته‌های تازه نشان داده‌اند که هذیان‌ها اغلب اولین علامت روان‌پریشی هستند. این ترتیب بروز می‌تواند مسیر درمان را تغییر دهد.
- علائم روان‌پریشی معمولاً به‌تدریج در طی حدود دو سال ظاهر میشوند.
- هذیان‌ها ممکن است ابتدا با شک، بدبینی یا افکار پارانوئیدی شروع شوند.
- توهمات معمولاً به‌صورت صداهای گنگ یا زمزمه آغاز شده و به تدریج واضح‌تر میشوند.
تحلیل سه گروه مستقل: داده های محکم علمی
برای درک بهتر ترتیب بروز علائم، پژوهشگران داده‌های سه گروه بزرگ را بررسی کردند. نتایج در همه‌ی این گروه‌ها یکسان بود: هذیان پیش از توهم.
- دو گروه از پروژه‌های تحقیقاتی در آمریکای شمالی (NAPLS) شامل نوجوانانی بودند که علائم اولیه روان‌پریشی را نشان می‌دادند.
- گروه سوم از طرح پیشگیری مونترال انتخاب شده بود و شامل بیماران با تجربه نخستین حمله روان‌پریشی بود.
- در همه‌ی این گروه‌ها، حتی در دوره‌های بازگشت بیماری، ابتدا هذیان ظاهر شده و سپس توهمات به دنبال آن آمده‌اند.
نقش مغز و خطاهای پیش بینی: چرا هذیان ها زودتر ظاهر میشوند؟
یکی از فرضیه‌های پیشرو در عصب‌شناسی، نظریه‌ی «خطای پیش‌بینی» است. این نظریه توضیح می‌دهد که چگونه مغز ممکن است دچار سوء برداشت از واقعیت شود.
- مغز ما همواره در حال پیش‌بینی دنیای اطراف است و اطلاعات جدید را با آنچه انتظار دارد مقایسه میکند.
- در افراد مستعد روان‌پریشی، این سیستم پیش‌بینی دچار اختلال می‌شود و به‌جای اصلاح باورها، به باورهای نادرست (هذیان) دامن می‌زند.
- توهمات معمولاً زمانی بروز می‌کنند که فرد دیگر به حواس خود اطمینان ندارد و بیشتر به باورهای ذهنی‌اش تکیه میکند.
فرصت های پیشگیری: درمان به موقع پیش از وخامت بیماری
شناسایی زودهنگام علائم اولیه روان‌پریشی، به‌ویژه هذیان‌ها، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در پیشگیری از پیشرفت بیماری ایفا کند.
- پژوهشگران امیدوارند داروهایی که تحریک‌پذیری بیش از حد مغز را کاهش می‌دهند، بتوانند روند بروز روان‌پریشی را متوقف کنند.
- هدف آینده، طراحی مداخلات درمانی در مراحل قبل از روان‌پریشی کامل است؛ درست مانند پزشکی قلب که به جای درمان سکته، فشار خون و چربی را مدیریت میکند.
تأثیر گسترده تر این یافته ها بر سایر اختلالات روانی
اگرچه تمرکز این مطالعه بر روان‌پریشی بوده، اما یافته‌ها می‌توانند کلید درک بهتر بسیاری از اختلالات روانی دیگر نیز باشند.
- اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، وسواس و PTSD نیز با برداشت مغز از واقعیت و تفسیر حوادث مرتبط هستند.
- درک نحوه شکل‌گیری باورهای غلط می‌تواند به طراحی درمان‌های بهتر برای اختلالات مزمن کمک کند.
نتیجه گیری
مطالعه‌ای دقیق و چندلایه از دانشگاه ییل توانسته است ترتیبی تازه از بروز علائم روان‌پریشی را مشخص کند: هذیان‌ها پیش از توهمات ظاهر میشوند. این یافته نه‌تنها درک ما از روان‌پریشی را دگرگون میکند، بلکه افق‌های تازه‌ای برای پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان هدفمند باز میکند.
شناخت زودهنگام هذیان‌ها و تبیین مکانیزم‌های مغزی مؤثر در آن‌ها، می‌تواند مسیر درمان روان‌پریشی و سایر اختلالات ذهنی را در سال‌های آینده به‌طور بنیادین تغییر دهد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه