مصرف مواد مخدر و روانگردانها یکی از مهمترین عوامل بروز اختلالات روانی حاد و مزمن در جامعه امروز ایران است. مراجعات اورژانسی به بیمارستانهای روانپزشکی، به ویژه در شهرهای بزرگ، افزایش یافته و بسیاری از بیماران سابقه اختلال روانی نداشتهاند اما پس از مصرف مواد، دچار روانپریشی حاد شدهاند. این روند، نیاز به آگاهی عمومی و مداخلات پیشگیرانه را بیش از پیش آشکار میکند.
افزایش مراجعات اورژانسی و بستری ناشی از مصرف مواد
در سالهای اخیر، مراکز روانپزشکی دولتی و خصوصی گزارش دادهاند که تعداد مراجعات بزرگسالان و نوجوانانی که بعد از مصرف مواد دچار علائم روانپزشکی حاد شدهاند، به طور چشمگیری افزایش یافته است. علائم حاد شامل خودزنی، پرخاشگری، هذیان، توهم شنوایی و بینایی و رفتارهای خطرناک برای خود یا دیگران است. بررسیها نشان میدهد که ۱۵ تا ۲۰ درصد تختهای روانپزشکی در برخی بیمارستانها به این گروه از بیماران اختصاص دارد.
انواع مواد و اختلالات روانی ناشی از مصرف
مصرف مواد محرک و روانگردان مانند شیشه، گل، کوکایین، LSD و ماشروم، احتمال بروز روانپریشی حاد را بهشدت افزایش میدهد. این مواد میتوانند در افراد بدون سابقه اختلال روانی، اختلال خلقی یا روانپریشی ایجاد کنند. همچنین افرادی که از قبل دچار اختلالاتی مانند اسکیزوفرنیا، اختلال دوقطبی یا افسردگی هستند، با مصرف مواد، علائمشان تشدید شده و نیاز به بستری اورژانسی پیدا میکنند.
مشکلات اجتماعی و اقتصادی مرتبط با مصرف مواد
در مناطق کمبضاعت و پرجمعیت، مانند برخی محلههای جنوب غرب تهران، مراجعات مردان بیشتر است و اغلب به دلیل مصرف همزمان چند نوع ماده مخدر، علائم حاد روانی بروز میکند. هزینههای بستری در بیمارستانهای خصوصی، عدم پوشش بیمهای و نیاز به مراقبت ویژه، فشار اقتصادی بر خانوادهها را افزایش میدهد و درمان را دشوارتر میکند.
گروه های مختلف مبتلایان و پیامدهای مصرف مواد
روانپزشکان سه گروه اصلی از بیماران را شناسایی کردهاند:
- افرادی که سابقه اختلال روانی نداشتند اما مصرف مواد باعث بروز روانپریشی حاد شده است.
- افرادی با اختلالات زمینهای مانند وسواس یا افسردگی که با مصرف مواد محرک دچار تشدید علائم میشوند.
- بیماران دارای اختلال روانی مزمن که مصرف مواد باعث عود علائم حاد و پرخطر میشود.
این گروهها هر روز بخش قابل توجهی از مراجعات اورژانسی و بستریها را تشکیل میدهند و نیازمند درمان تخصصی و طولانیمدت هستند.
نوجوانان و خطر مصرف مواد
در سالهای اخیر، میزان مراجعات نوجوانان مصرفکننده مواد به بیمارستانهای روانپزشکی افزایش یافته است. بیش از ۵۰ درصد بستریهای بخش اطفال مربوط به نوجوانانی است که به دلیل مصرف گل، شربت لین یا ترکیبات محرک دیگر دچار اختلالات روانی و سندروم بیانگیزگی شدهاند. این روند هشداردهنده، نیاز به برنامههای پیشگیرانه، آموزش خانوادهها و نظارت دقیق بر دسترسی نوجوانان به مواد مخدر را نشان میدهد.
پیامدهای شدید روانی و اجتماعی
مصرف مداوم مواد توهمزا و محرک، میتواند باعث بروز اختلالات مزمن روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلالات شناختی و ناتوانی در انجام فعالیتهای روزمره شود. بسیاری از بیماران، حتی پس از درمان اورژانسی، به دلیل عود مصرف مواد، دوباره دچار روانپریشی شده و برخی از آنها به دلیل اوردوز یا خودکشی جان خود را از دست میدهند. این موضوع نشاندهنده اهمیت مداخلات پیشگیرانه و توانبخشی طولانیمدت است.
هشدار متخصصان و کارشناسان بهداشت روان
متخصصان اعتیاد و روانپزشکی هشدار میدهند که مصرف گل تراریخته، کوکایین و مواد محرک صنعتی باعث ایجاد اختلالات روانی شدید و بلندمدت میشود. اثرات طولانیمدت شامل توهم، هذیان، اختلال شناختی، سندروم بیانگیزگی و خطر مرگ است. در نوجوانان و جوانان، این مواد زمینهساز بروز سونامی اسکیزوفرنی و دیگر اختلالات روانی خواهد شد.
نتیجه گیری
مصرف مواد مخدر و روانگردان نه تنها سلامت روان فرد را تهدید میکند، بلکه فشار سنگینی بر سیستمهای درمانی و خانوادهها وارد میکند. افزایش مراجعات اورژانسی، بستریهای طولانیمدت و عوارض روانی ماندگار، ضرورت آگاهیبخشی، پیشگیری و مداخلات درمانی سریع را نشان میدهد. آموزش خانوادهها، کاهش دسترسی نوجوانان به مواد و حمایت درمانی بلندمدت میتواند از گسترش بحران روانی ناشی از مصرف مواد در جامعه جلوگیری کند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه