تحقیقات علمی همواره به دنبال کشف راههایی برای افزایش طول عمر انسان و حیوانات بوده است. یافتههای جدید اما بسیار غیرمنتظره و حتی کمی شوکهکننده هستند: اختهسازی یا محدود کردن توانایی تولیدمثل میتواند طول عمر را افزایش دهد.
این موضوع نه تنها در انسان، بلکه در بسیاری از پستانداران دیگر نیز مشاهده شده و نشان میدهد بدن برای نگهداری سلامتی و طول عمر به انرژی قابل توجهی نیاز دارد که تولیدمثل مصرف میکند.
طول عمر بیشتر با کاهش توانایی تولید مثل؛ یافته های پژوهش های اخیر
یکی از مهمترین کشفها در زیستشناسی این است که بدن وقتی از مسئولیت تولیدمثل معاف میشود، منابع بیشتری برای ترمیم و نگهداری خود در اختیار دارد. این موضوع در پژوهشی که اخیراً در مجله علمی نیچر منتشر شده، مورد بررسی قرار گرفته است.
دانشمندان دادههای مربوط به بیش از ۱۰۰ گونه پستاندار، از انسان تا جوندگان آزمایشگاهی، را تحلیل کردهاند تا رابطه بین توانایی تولیدمثل و طول عمر را مشخص کنند.
- کاهش توانایی تولیدمثل با افزایش طول عمر همراه است.
- این الگو در نرها و مادهها، انسان و دیگر پستانداران دیده میشود.
- انرژی صرفشده برای تولیدمثل میتواند جایگزین منابع حیاتی برای حفظ سلامتی شود.
شواهد انسانی و تاریخی
در انسانها نیز این الگو دیده میشود. برای مثال، زنان یائسه پس از ۵۰ سالگی بهطور متوسط پنج سال بیشتر از مردان عمر میکنند. همچنین پژوهشهای تاریخی نشان دادهاند که خواجههای اخته در دربار کره بین قرن شانزدهم تا نوزدهم، ۱۴ تا ۱۹ سال بیشتر از مردان عادی عمر میکردند.
این دادهها نشان میدهند که کاهش فعالیت تولیدمثلی میتواند اثر واقعی و ملموس بر طول عمر داشته باشد.
مکانیسم های زیستی افزایش طول عمر
مطالعات نشان میدهند که در زنان، فرآیندهایی مانند بارداری، زایمان، شیردهی و مراقبت از فرزند فشار جسمی و روانی بالایی ایجاد میکنند. کاهش یا حذف این فرآیندها، انرژی بدن را برای نگهداری بافتها و عملکرد ارگانها آزاد میکند.
در مردان، اما فقط اختهسازی واقعی باعث افزایش طول عمر میشود و وازکتومی چنین تأثیری ندارد. این تفاوت نشان میدهد هورمونهای جنسی مردانه با مسیرهای زیستی مرتبط با پیری بدن در تعامل هستند.
- در نرها، اختهسازی پیش از بلوغ بیشترین افزایش طول عمر را ایجاد میکند.
- در مادهها، زمان انجام عقیمسازی کمتر تأثیرگذار است، هرچند برداشتن تخمدانها ممکن است سلامت عمومی را کاهش دهد.
- آزمایشها روی جوندگان نشان داده که اختهسازی میتواند کیفیت سلامت در سالهای پایانی زندگی را بهبود دهد.
داده های مقایسه ای در پستانداران
پژوهشگران دادههای ۱۱۷ گونه پستاندار از باغوحشها و آکواریومهای سراسر جهان را بررسی کرده و نتایج تحقیقات پیشین درباره عقیمسازی را باز تحلیل کردهاند.
این تحلیلها نشان میدهند که امید به زندگی پس از محدود شدن توانایی تولیدمثل، معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش پیدا میکند.
- افزایش طول عمر با حذف هزینه انرژی تولیدمثل مرتبط است.
- اثر در نرها و مادهها متفاوت است، اما الگوی کلی مشابه است.
- بدن در مواجهه با کاهش فعالیت تولیدمثلی، منابع بیشتری برای ترمیم و نگهداری خود اختصاص میدهد.
پیام کلی زیست شناسی: هیچ چیز رایگان نیست
این پژوهش نشان میدهد که تولیدمثل و طول عمر مزایا و هزینههای خود را دارند. بدن نمیتواند هر دو را همزمان به بالاترین سطح برساند.
به بیان دیگر، تمایل زیستی به تولیدمثل، بهای خود را دارد و بخشی از این بها کاهش طول عمر است. این الگو در انسان و دیگر مهرهداران مشاهده شده و بیانگر تعادل طبیعی بدن بین بقا و تولیدمثل است.
نتیجه گیری
تحقیقات جدید ثابت میکنند که محدود کردن توانایی تولیدمثل، راهی علمی و موثر برای افزایش طول عمر است. با این حال، هزینهها و پیامدهای اخلاقی و اجتماعی آن بسیار زیاد است و بعید است کسی حاضر به امتحان عملی آن شود.
این یافتهها بیش از هر چیز یادآوری میکنند که زیستشناسی بدن انسان و حیوانات پیچیده است و هر مزیت، بهای خود را دارد؛ عمر طولانی و تولیدمثل، دو مسیر متضاد اما طبیعی در چرخه زندگی هستند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه