لجبازی در کودکان بخشی طبیعی از روند رشد است و می‌تواند نشانه‌ای از استقلال‌طلبی و تمایل به کنترل محیط باشد. با این حال، رفتارهای مکرر و شدید لجبازانه ممکن است تعاملات خانوادگی و اجتماعی کودک را تحت تأثیر قرار دهد. شناخت علت و روش‌های اصلاح این رفتارها، همراه با تمرکز بر آموزش مهارت‌های اجتماعی و هیجانی، می‌تواند به شکل‌گیری شخصیت سالم و خودکنترل در کودک کمک کند.
متخصصان روان‌شناسی کودک تأکید دارند که بازی یکی از مؤثرترین ابزارها برای آموزش مفاهیم رفتاری و اجتماعی به کودکان است. بازی نه تنها سرگرم‌کننده است، بلکه فرصت‌هایی برای ابراز احساسات، یادگیری قوانین، کنترل خشم و همکاری فراهم می‌کند. این روش مخصوصاً برای کودکان زیر هفت سال بسیار مناسب است، زیرا با دایره واژگان و توانایی‌های شناختی آن‌ها هماهنگ بوده و یادگیری را به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل می‌کند.
بازی، ابزار اصلی آموزش رفتار مثبت
بازی می‌تواند نقش کلیدی در اصلاح رفتارهای لجبازانه ایفا کند. دکتر رامین ماهورام مشهدی، روان‌پزشک کودک و نوجوان، توضیح می‌دهد که بازی به والدین امکان می‌دهد مهارت‌های اجتماعی و رفتاری مانند پذیرش قوانین، همکاری با دیگران و مدیریت احساسات را به کودک آموزش دهند.
- بازی‌های گروهی و مشارکتی: این نوع بازی‌ها به کودک یاد می‌دهند که چگونه نوبت بدهد، به قوانین احترام بگذارد و نیازهای دیگران را در نظر بگیرد.
- بازی‌های نقش‌آفرینی: از طریق تقلید رفتارهای بزرگسالان، کودک یاد می‌گیرد احساسات و رفتارهای خود و دیگران را بهتر درک کند و واکنش‌های مناسب‌تری نشان دهد.
- بازی‌های آرامش‌بخش و حسی: این بازی‌ها می‌توانند به کاهش تنش و اضطراب کودک کمک کنند و از شدت لجبازی بکاهند.
بازی به عنوان یک روش آموزش غیرمستقیم، فرصت می‌دهد کودک مهارت‌ها را تجربه و تمرین کند، نه اینکه صرفاً به دستور و تحمیل والدین پاسخ دهد.
درک ریشه های لجبازی
لجبازی معمولاً از حدود دو سالگی به بعد ظاهر می‌شود، زمانی که کودک خود را فردی مستقل می‌داند و می‌خواهد حق انتخاب و نظر خود را نشان دهد. دکتر ماهورام مشهدی تأکید می‌کند که بررسی علت لجبازی بسیار مهم است و صرفاً تنبیه کودک نمی‌تواند راهکار مناسبی باشد.
- شرایط خستگی یا گرسنگی: کودک ممکن است در این موقعیت‌ها مقاومت بیشتری نشان دهد. در این موارد، والدین باید زمان مناسب‌تری برای درخواست خود انتخاب کنند.
- محیط پرتنش خانوادگی: رفتار والدین مستقیماً بر رفتار کودک تأثیر می‌گذارد. والدینی که با یکدیگر پرخاشگری یا رفتارهای تند دارند، نمی‌توانند انتظار داشته باشند کودک آرام و سازگار باشد.
- نیاز به محبت و توجه: کمبود محبت یا توجه کافی می‌تواند شدت لجبازی را افزایش دهد. تعامل مثبت و محبت‌آمیز، همراه با مرزهای مشخص، رفتار کودک را به سمت سازگاری هدایت می‌کند.
نحوه برخورد والدین با رفتار لجبازانه
واکنش والدین به لجبازی می‌تواند تعیین‌کننده باشد. دکتر ماهورام مشهدی توصیه می‌کند:
- حفظ آرامش والدین: واکنش‌های تند ممکن است در کوتاه‌مدت کودک را آرام کنند، اما در بلندمدت اثر منفی بر رفتار او دارند.
- تمرکز بر رفتار، نه برچسب: به جای گفتن «تو لجباز هستی»، به رفتار مشخص اشاره کنید. مثلاً بگویید: «لطفاً وقتی درخواستی دارم همان بار اول گوش بده». این روش به کودک کمک می‌کند رفتار مناسب را شناسایی و تمرین کند.
- انتخاب زمان مناسب برای آموزش: در موقعیت‌هایی که کودک آرام و متمرکز است، آموزش مفاهیم رفتاری و اجتماعی مؤثرتر خواهد بود.
راهکارهای تکمیلی برای شکل دهی رفتار مثبت
علاوه بر بازی و آموزش مستقیم، رعایت برخی نکات سبک زندگی و تعاملات روزمره می‌تواند رفتار کودک را بهبود بخشد:
- مدیریت خشم و احساسات: والدین با نشان دادن الگوی رفتاری آرام و کنترل‌شده، مهارت خودکنترلی را به کودک منتقل می‌کنند.
- تقویت مهارت‌های اجتماعی: تشویق به همکاری، تقسیم منابع و احترام به قوانین، به کودک کمک می‌کند مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کند.
- تعیین مرزها با محبت: تعیین حد و حدود روشن و پایبندی به آن‌ها، همراه با محبت، امنیت روانی کودک را افزایش می‌دهد و شدت لجبازی را کاهش می‌دهد.
نتیجه گیری
لجبازی در کودکان بخشی طبیعی از رشد است و نباید با برچسب‌گذاری یا تنبیه شدید مواجه شود. استفاده از بازی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، تعامل محبت‌آمیز و حفظ آرامش والدین بهترین ابزار برای اصلاح رفتارهای لجبازانه و شکل‌گیری شخصیت سالم کودک است. با این رویکرد، کودک یاد می‌گیرد احساسات و نیازهای خود را به شیوه‌ای مناسب بیان کند و رفتارهای اجتماعی سازگارانه‌ای را تجربه نماید.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه