افسردگی در نوجوانان اغلب تشخیص داده نمی‌شود، زیرا والدین ممکن است آن را با نوسانات طبیعی دوران بلوغ اشتباه بگیرند. تغییرات خلقی، رفتار، خواب یا اشتها می‌توانند اولین نشانه‌های هشداردهنده باشند. شناسایی زودهنگام افسردگی و دریافت کمک حرفه‌ای، می‌تواند تأثیر مثبت زیادی بر رشد و سلامت روان نوجوان داشته باشد.
نشانه های افسردگی در نوجوانان
نوسانات خلقی در نوجوانان طبیعی است، اما اگر علائم طولانی‌مدت، شدید و با مشکلات عملکردی همراه باشند، ممکن است نشانه افسردگی باشند. معمولاً افسردگی با اضطراب همراه است؛ تحقیقات نشان می‌دهند ۵۰ تا ۷۰ درصد نوجوانان مبتلا به افسردگی، همزمان دچار اضطراب نیز هستند.
با توجه به اینکه بخش پیش‌پیشانی مغز نوجوانان تا اوایل دهه بیست هنوز در حال رشد است، کنترل احساسات برای آن‌ها دشوار است. بلوغ، تغییرات هورمونی و فشارهای اجتماعی نیز این وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.
1. تغییرات در احساسات
توجه به شدت، مدت و علت نوسانات خلقی می‌تواند تفاوت بین بدخلقی معمولی و افسردگی را مشخص کند. تحریک‌پذیری، ناامیدی یا غمگینی مداوم از شاخص‌های مهم هستند.
- نوجوانان ممکن است بیشتر عصبی، ناامید یا حساس به انتقاد باشند.
- غم و انزوا در دختران و خشم و پرخاشگری در پسران شایع‌تر است.
2. تغییرات در رفتار
افسردگی می‌تواند رفتار نوجوان را تغییر دهد و عملکرد روزمره را مختل کند.
- کندی در تفکر، گفتار یا حرکت
- بی‌احساسی یا عدم ابراز هیجانات
- دشواری در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری
- ضعف تمرکز و حافظه
- رفتارهای بی‌قرار یا پرخاشگرانه
در صورت مشاهده رفتار پرخاشگرانه یا خطرناک، فوراً با پزشک مشورت کنید.
3. تغییرات در خواب یا اشتها
اختلالات خواب (بی‌خوابی یا پرخوابی) و تغییرات قابل توجه وزن، می‌توانند نشانه افسردگی باشند.
- کاهش یا افزایش اشتها
- تغییر وزن بیش از ۵ درصد
- تغییرات شدید در الگوی خواب
این تغییرات باید توسط پزشک بررسی شوند تا مشکلات جسمی پنهان نیز رد شوند.
4. شکایت های جسمانی
افسردگی گاهی با علائم جسمانی خود را نشان می‌دهد و می‌تواند اولین نشانه باشد.
- سردرد، درد مفاصل یا بدن
- مشکلات گوارشی مانند دل‌درد، تهوع یا یبوست
- نامنظمی قاعدگی در دختران
- این علائم در ۳۰ تا ۵۰ درصد نوجوانان افسرده دیده می‌شوند.
5. مشکلات در چند زمینه زندگی
اختلال در چند حوزه زندگی مانند مدرسه، فعالیت‌های فوق‌برنامه و روابط اجتماعی می‌تواند نشان‌دهنده افسردگی باشد.
- والدین باید با گوش دادن فعال و بدون قضاوت، گفت‌وگو را آغاز کنند.
- ایجاد فضایی امن برای بیان احساسات، کلید شناسایی و درمان زودهنگام است.
6. مشکل در اعتماد به نفس و عزت نفس
افسردگی می‌تواند موجب کاهش اعتمادبه‌نفس شود و نوجوان را از فعالیت‌ها و دوستانی که قبلاً دوست داشت، دور کند.
7. گفت و گوی منفی با خود
خودانتقادی مداوم و سرزنش خود، نشانه افکار مخرب است که می‌تواند افسردگی را تشدید کند.
- والدین باید نظارت مناسبی بر استفاده از شبکه‌های اجتماعی داشته باشند، زیرا شرم از بدن و قلدری آنلاین می‌توانند افسردگی را ۲–۳ برابر افزایش دهند.
8. مصرف مواد
افسردگی و مصرف مواد با یکدیگر رابطه دوطرفه دارند و هرکدام احتمال بروز دیگری را افزایش می‌دهند. در صورت مشاهده مصرف مواد، مشورت با پزشک ضروری است.
9. رفتارهای خود آزاری
خودآزاری شامل بریدن، سوزاندن یا کندن مو و خراشیدن پوست می‌شود و در ۱۵ تا ۲۰ درصد نوجوانان افسرده مشاهده می‌شود. هرگونه خودآزاری باید فوراً توسط متخصص بررسی شود.
10. صحبت مستقیم درباره خودکشی
ابراز افکار خودکشی، فوراً نیازمند تماس با پزشک یا دریافت کمک اورژانسی است. برنامه ایمنی و منابع حمایتی توسط متخصص ارائه می‌شوند.
عوامل خطر افسردگی در نوجوانان
عوامل متعددی می‌توانند احتمال ابتلای نوجوان به افسردگی را افزایش دهند و شناسایی آن‌ها به والدین و مربیان کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه انجام دهند. این عوامل شامل زمینه‌های ژنتیکی، شرایط محیطی و فشارهای روانی روزمره هستند. شناخت به موقع این ریسک‌ها می‌تواند امکان مداخله زودهنگام و کاهش شدت افسردگی را فراهم کند. علاوه بر این، تعامل نوجوان با دوستان، خانواده و رسانه‌ها نیز می‌تواند در ایجاد یا تشدید این عوامل نقش داشته باشد.
- سابقه خانوادگی افسردگی (خطر ۲–۴ برابر)
- استرس‌های مزمن مانند قلدری، فشار تحصیلی یا فقدان والد
- عوامل بیولوژیک مانند اختلالات هورمونی یا سابقه تروما
شناخت این عوامل به والدین کمک می‌کند هشدارها را زودتر شناسایی کنند.
چه زمانی باید کمک حرفه ای گرفت؟
اگر علائم افسردگی مشاهده شد، مراجعه به پزشک متخصص اطفال یا خانواده توصیه می‌شود. پزشک می‌تواند نوجوان را به روان‌شناس یا روانپزشک ارجاع دهد و غربالگری‌های اولیه را انجام دهد.
- درمان ترکیبی CBT (روان‌درمانی شناختی–رفتاری) با داروهای SSRI مانند فلوکستین، نرخ بهبود ۶۰–۸۰ درصد دارد.
- درمان خانوادگی نیز نقش مهمی در حمایت والدین و بهبود ارتباطات دارد.
- در صورت وجود خطر فوری مانند افکار خودکشی، مراجعه به اورژانس ضروری است.
جمع بندی
سلامت روان نوجوان بخش حیاتی سلامت عمومی است و تشخیص زودهنگام افسردگی می‌تواند از پیامدهای جدی جلوگیری کند. والدین با گفت‌وگوی باز، نظارت و حمایت مناسب می‌توانند محیطی امن برای فرزندشان فراهم کنند. افسردگی قابل درمان است و با مراقبت و کمک حرفه‌ای، نوجوانان می‌توانند بهبود یافته و شکوفا شوند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه