کوئرسیتین یک فلاونوئید از گروه پلی‌فنول‌هاست که به دلیل خواص گسترده آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی و تعدیل‌کننده سیستم ایمنی مورد توجه محققان علوم تغذیه و پزشکی قرار گرفته است. این ترکیب به طور طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌های مزمن، تقویت سلامت قلب و کاهش التهاب نقش مؤثری ایفا کند. درک مکانیسم‌های عملکرد کوئرسیتین به پزشکان و متخصصان تغذیه کمک می‌کند تا استفاده علمی و ایمن از این ماده را در برنامه‌های غذایی و مکمل‌ها توصیه کنند.
کوئرسیتین و مکانیسم های اثر آن
کوئرسیتین علاوه بر خاصیت آنتی اکسیدانی، اثرات ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی دارد. مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهند که این ترکیب قادر است با مهار مسیرهای التهابی و کاهش رادیکال‌های آزاد، سلامت سلولی و عملکرد بدن را بهبود بخشد.
1. فعالیت آنتی اکسیدانی
کوئرسیتین یک آنتی اکسیدان قوی است که با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد مانند گونه‌های فعال اکسیژن، از آسیب سلولی جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، با شلاته کردن یون‌های فلزی مانند آهن و مس، تشکیل رادیکال‌های آزاد ثانویه را کاهش می‌دهد و به حفظ سلامت سلول‌ها کمک می‌کند.
2. اثرات ضد التهابی
کوئرسیتین مسیرهای التهابی کلیدی مانند NF-κB و MAPK را مهار می‌کند و تولید سیتوکین‌های التهابی مانند IL-6 و TNF-α را کاهش می‌دهد. این اثرات آن را به گزینه‌ای بالقوه برای مدیریت بیماری‌های التهابی مزمن مانند آرتریت روماتوئید تبدیل می‌کند.
3. تقویت سیستم ایمنی
کوئرسیتین می‌تواند فعالیت سلول‌های ایمنی بدن را تنظیم کند و با مهار اتصال و تکثیر برخی ویروس‌ها از جمله کروناویروس‌ها در مطالعات آزمایشگاهی، از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت نماید. هرچند شواهد انسانی محدود است، این یافته‌ها نویدبخش اثرات پیشگیرانه بالقوه کوئرسیتین هستند.
4. سلامت قلبی-عروقی
مطالعات نشان می‌دهند که کوئرسیتین می‌تواند فشار خون را کاهش دهد، عملکرد اندوتلیال عروق را بهبود بخشد و سطح LDL کلسترول را کاهش دهد. همچنین، اثرات ضدالتهابی آن بر عروق می‌تواند در کاهش خطر بیماری‌های قلبی مؤثر باشد.
5. سایر خواص
- ضدحساسیت: تثبیت ماست سل‌ها و کاهش ترشح هیستامین.
- پتانسیل ضدسرطانی: القای آپوپتوز در خطوط سلولی سرطانی در مطالعات in vitro.
- بهبود عملکرد ورزشی: کاهش خستگی عضلانی و افزایش استقامت با کاهش استرس اکسیداتیو.
منابع غذایی سرشار از کوئرسیتین
کوئرسیتین به شکل گلیکوزید در مواد غذایی گیاهی یافت می‌شود و مصرف متنوع آن می‌تواند نیاز روزانه را تأمین کند.
- سبزیجات: پیاز (به ویژه لایه‌های بیرونی و پیاز قرمز)، کلم بروکلی، مارچوبه، فلفل کاپی.
- میوه‌ها: سیب با پوست، انواع توت‌ها، گیلاس، انگور قرمز و مرکبات.
- حبوبات و غلات: لوبیا سبز، لوبیا قرمز، عدس.
- نوشیدنی‌ها و چای: چای سبز و چای سیاه، که علاوه بر کوئرسیتین، پلی‌فنول‌های دیگر نیز دارند.
- ادویه‌ها و گیاهان معطر: شوید، گشنیز، پیازچه.
فراهمی زیستی و مصرف مکمل ها
کوئرسیتین به طور طبیعی فراهمی زیستی پایینی دارد و جذب آن در دستگاه گوارش محدود است. متابولیسم سریع در کبد و دفع از طریق ادرار نیز این موضوع را تشدید می‌کند.
راهکارهای افزایش جذب
- مصرف همراه با بروملین: آنزیم بروملین موجود در آناناس می‌تواند جذب کوئرسیتین را افزایش دهد.
- فرمولاسیون‌های جدید: مانند کوئرسیتین فسفاته، نانوذرات یا لیپوزوم‌ها.
- مصرف همراه با غذاهای چرب: چربی‌ها جذب این ترکیب لیپوفیل را تسهیل می‌کنند.
دوز رایج مکمل‌ها
معمولاً ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز، که بسیار بیشتر از مصرف رژیم غذایی معمول (۱۰ تا ۲۵ میلی‌گرم در روز) است. توصیه می‌شود پیش از مصرف دوزهای بالا، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود.
ملاحظات ایمنی و تداخلات دارویی
با وجود فواید گسترده کوئرسیتین، مصرف آن در برخی شرایط نیازمند دقت است. این ترکیب می‌تواند با داروها و عملکرد آنزیم‌های کبدی تداخل داشته باشد و در افراد با بیماری‌های زمینه‌ای یا کسانی که داروهای خاص مصرف می‌کنند، اثرات غیرمنتظره ایجاد کند. آگاهی از ایمنی و تداخلات دارویی کوئرسیتین به شما کمک می‌کند تا از مصرف ایمن آن بهره‌مند شوید و از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.
- ایمنی: مصرف کوئرسیتین از طریق غذا عموماً بی‌خطر است. مکمل‌ها نیز در دوز توصیه شده معمولاً عوارض کمی دارند، اما ممکن است برخی افراد دچار سردرد یا ناراحتی معده شوند.
- تداخلات دارویی: کوئرسیتین ممکن است با آنزیم‌های CYP450 به ویژه CYP3A4 تداخل داشته باشد و بر متابولیسم داروهایی مانند وارفارین، سیپروفلوکساسین، داروهای شیمی‌درمانی و کورتیکواستروئیدها تأثیر بگذارد. بنابراین مشورت با پزشک پیش از شروع مکمل توصیه می‌شود.
نتیجه گیری
کوئرسیتین یک ترکیب زیست فعال با اثرات گسترده آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی و تقویت سیستم ایمنی است. مصرف غذاهای غنی از این ماده، به‌ویژه به صورت رژیم متنوع و متعادل، یک راهکار ایمن و مؤثر برای بهره‌مندی از مزایای آن است. در حالی که مکمل‌ها می‌توانند دوز بالاتری فراهم کنند، استفاده از آن‌ها باید با احتیاط و تحت نظارت متخصص انجام شود. انجام تحقیقات بالینی گسترده‌تر برای تعیین دوزهای دقیق درمانی و درک کامل‌تر مکانیسم‌های اثر کوئرسیتین در انسان همچنان ضروری است.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه