گرمایش جهانی تنها یک مسئله زیست محیطی نیست، بلکه به دغدغه ای حیاتی برای سلامت عمومی نیز تبدیل شده است. مطالعات جدید و آمارهای منتشر شده در کشور، نشان می دهند که افزایش دمای هوا می تواند به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث بالا رفتن موارد سکته های قلبی و مغزی شود، به ویژه در افراد سالمند. در این گزارش جامع، به بررسی علمی و آماری این موضوع از منظر پزشکی، اقلیمی و اجتماعی خواهیم پرداخت.
رابطه گرما با افزایش موارد سکته های قلبی و مغزی
افزایش ناگهانی یا پیوسته دما، باعث ایجاد تنش های فیزیولوژیکی در بدن می شود که به طور خاص بر سیستم قلبی عروقی و عصبی تأثیر می گذارد. با از دست رفتن آب بدن، خون غلیظ تر می شود و این غلظت بیشتر، احتمال لخته شدن در رگ ها را افزایش می دهد. لخته های خونی می توانند به سادگی باعث انسداد رگ های قلب یا مغز شوند و منجر به سکته شوند.
- کاهش آب بدن و غلظت خون: در هوای گرم، بدن بیشتر عرق می کند و با از دست رفتن آب، خون غلیظ تر می شود.
- سالمندان در خطر بیشتر: افراد مسن معمولاً کمتر احساس تشنگی دارند و کمتر آب می نوشند. این موضوع به همراه عروق تنگ تر، آن ها را بیشتر در معرض سکته قرار می دهد.
- میزان مرگ و میر بیشتر در ایران: طبق آمار، مرگ ناشی از سکته مغزی در ایران بیشتر از کشورهای توسعه یافته است.
بیماری های قلبی و عروقی: قاتلان خاموش در جهان
بیماری های قلبی و عروقی، مهم ترین علت مرگ و میر در سطح جهانی به شمار می روند. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود ۱۷.۹ میلیون نفر در اثر این بیماری ها جان خود را از دست می دهند. این بیماری ها شامل مشکلاتی مانند انسداد عروق کرونر و سکته های مغزی هستند.
- بیش از ۸۰ درصد مرگ های ناشی از این بیماری ها به دلیل انسداد عروق قلبی یا مغزی است.
- یک سوم این مرگ ها در افراد زیر ۷۰ سال اتفاق می افتد.
- بیشترین فشار مالی ناشی از این بیماری ها در کشورهای با درآمد متوسط و پایین دیده می شود.
تغییرات اقلیمی و تهدید رو به رشد سلامت عمومی
با افزایش دمای جهانی، بدن انسان مجبور به فعالیت بیشتر برای حفظ تعادل دمایی می شود. این فرآیند فیزیولوژیکی فشار زیادی بر قلب وارد می کند، به ویژه در کسانی که زمینه بیماری های قلبی دارند.
دلایل تشدید خطر بیماری های غیرواگیر در هوای گرم:
- افزایش ضربان قلب برای دفع گرما
- کاهش حجم خون در اثر تعریق زیاد
- اختلال در تعادل الکترولیت ها
- افزایش خطر حملات قلبی و مغزی در نتیجه گشاد شدن غیر طبیعی عروق
تأثیر گرما بر سلامت روان و استرس مزمن
افزایش دمای هوا تنها جسم را تحت تأثیر قرار نمی دهد؛ بلکه به عنوان یک عامل استرس زا، باعث تشدید اختلالات روانی نظیر افسردگی، اضطراب و خشم نیز می شود. این عوامل می توانند به شکل غیر مستقیم باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی شوند، به خصوص در افرادی که سابقه بیماری دارند.
سالمندان، گروهی آسیب پذیر در برابر گرما
کودکان و سالمندان بیشترین آسیب را از گرمای هوا متحمل می شوند. در سالمندان، کارکرد سیستم تنظیم دمای بدن (هموستاز حرارتی) کاهش می یابد و مصرف برخی داروها (مثل داروهای فشار خون) باعث افزایش ادرار و از دست رفتن آب می شود.
چرا سالمندان بیشتر در معرض خطرند؟
- نوشیدن کمتر آب به علت کاهش حس تشنگی
- ناتوانی بدن در دفع مؤثر گرما
- مصرف داروهای ادرار آور
- احتمال بیشتر غلیظ شدن خون و در نتیجه سکته
شواهد بین المللی از افزایش سکته های ناشی از گرما
مطالعه ای در بیمارستان آگسبورگ آلمان نشان داد که بین سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۰، موارد سکته مغزی در ماه های گرم سال (مه تا اکتبر) با میانگین سنی ۷۱.۳ سال افزایش یافته است. سایر تحقیقات نیز رابطه معناداری بین افزایش شاخص استرس گرمایی و تعداد مراجعات به مراکز قلبی و عروقی نشان داده اند.
بر اساس پیمایش ملی سال ۱۴۰۰ در ایران، سکته های قلبی در افراد بالای ۵۰ سال حدود ۶.۷۱ درصد و سکته های مغزی در افراد بالای ۶۰ سال، ۱.۴ درصد افزایش یافته اند. این آمار به روشنی نشان می دهد که تأثیرات تغییرات اقلیمی بر سلامت عمومی کشور کاملاً محسوس و جدی است.
راهکارهای پیشنهادی برای کاهش خطرات گرما
برای کاهش اثرات گرما بر بیماری های غیرواگیر، نیاز به یک برنامه جامع سلامت داریم که هم اقدامات پیشگیرانه و هم راهکارهای درمانی را در بر بگیرد.
پیشنهادهای کلیدی برای جامعه و دولت‌ها:
- ارتقاء سواد سلامت عمومی از طریق آموزش های همگانی
- تدوین سیاست های اجتماعی و اقلیمی برای مقابله با گرمایش جهانی
- کاهش گازهای گلخانه ای و مدیریت آلودگی هوا
- آماده سازی مراکز درمانی برای پاسخ دهی بهتر در فصول گرم
نتیجه گیری
افزایش دمای هوا دیگر فقط یک مسئله محیطی نیست؛ بلکه به تهدیدی مستقیم برای سلامت انسان ها تبدیل شده است. سکته های قلبی و مغزی، بیماری هایی هستند که با تغییرات اقلیمی، شیوع بیشتری پیدا می کنند، به ویژه در سالمندان و بیماران زمینه ای. با افزایش آگاهی عمومی، سرمایه گذاری در زیرساخت های سلامت و کاهش آلاینده های اقلیمی، می توان از این بحران رو به رشد پیشگیری کرد. اکنون زمان آن رسیده است که تغییرات اقلیمی را نه فقط به عنوان یک تهدید زیست محیطی، بلکه به عنوان یک فوریت سلامت جهانی در نظر بگیریم.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه