باور به روش های درمانی فاقد پشتوانه علمی، یکی از بحران های پنهان اما بسیار خطرناک در حوزه سلامت جهانی است. پرونده تلخ پالوما شمیرانی، دختر ۲۳ ساله بریتانیایی، مثالی دردناک از عواقب اعتماد به توصیه های غیرعلمی به جای درمان های تأیید شده پزشکی است. او پس از امتناع از روش های پزشکی مرسوم و پیروی از توصیه های مادرش و درمان های شبه علمی، جان خود را از دست داد.
این ماجرا نه تنها یک تراژدی انسانی، بلکه نمونه ای گویا از خطری بزرگ تر به نام اطلاعات نادرست در حوزه سلامت است؛ خطری که مرزهای جغرافیایی نمی‌شناسد و جان هزاران بیمار را در سراسر جهان تهدید می کند.
شبه علم چگونه می تواند جان بیماران را به خطر بیندازد؟
در شرایط بحرانی مانند ابتلا به سرطان، بسیاری از بیماران یا خانواده های آنان برای فرار از عوارض درمان های رایج، به گزینه های “طبیعی” و به ظاهر کم خطر رو می آورند. اما این روش ها اغلب نه تنها اثربخش نیستند، بلکه می توانند باعث از دست رفتن زمان طلایی درمان شوند.
مهم ترین نمونه های تهدید کننده شبه علم شامل موارد زیر هستند:
- تنقیه قهوه (Coffee Enema): این روش توسط برخی مدعیان درمان های جایگزین برای “سم زدایی بدن” تبلیغ می شود. اما هیچ گونه مدرک علمی معتبری برای اثربخشی آن وجود ندارد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و انجمن سرطان آمریکا (ACS) هشدار داده اند که این روش می تواند باعث ایجاد عفونت، اختلال در تعادل الکترولیت ها، آسیب به روده و حتی مرگ شود.
- جایگزینی کامل درمان های استاندارد با طب مکمل: در مطالعه ای در Journal of the National Cancer Institute در سال ۲۰۱۸ مشخص شد بیماران سرطانی که به جای درمان های مرسوم مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی، فقط به طب جایگزین اعتماد کردند، تا ۲.۵ برابر بیشتر در معرض مرگ زودهنگام قرار گرفتند.
چرا بعضی از بیماران به روش های غیرعلمی اعتماد می کنند؟
اعتماد به شبه علم، دلایل متعددی دارد که بسیاری از آن‌ها ریشه در روان شناسی بحران، ناآگاهی و عملکرد ضعیف برخی رسانه ها دارد. در زمان مواجهه با بیماری های مهلک، بسیاری از بیماران به دنبال راه حل های ساده تر و امیدوارکننده تر هستند، حتی اگر واقعی نباشند.
مهم ترین دلایل این اعتماد اشتباه عبارتند از:
- سوء استفاده از امید و درمان های بدون درد: افراد مبتلا به بیماری های سخت به دنبال روش هایی هستند که عوارض جانبی کمتری داشته باشند. افراد سودجو و برخی از بلاگرهای سلامت، با تبلیغ درمان های “طبیعی و بدون عارضه”، از این نیاز روانی سوء استفاده می کنند و پیشنهاداتی فاقد اعتبار علمی ارائه می دهند.
- نقش شبکه های اجتماعی در گمراهی عمومی: پلتفرم هایی مانند اینستاگرام و یوتیوب، مملو از توصیه هایی درباره درمان های خانگی و گیاهی هستند. مطالعه منتشر شده در مجله Nature در سال ۲۰۲۳ نشان داد که بیش از ۶۰ درصد محتواهای مرتبط با سرطان در اینستاگرام حاوی اطلاعات نادرست هستند.
نقش جامعه پزشکی و رسانه ها در مقابله با اطلاعات غلط
برای جلوگیری از تکرار تراژدی هایی مثل ماجرای پالوما شمیرانی، لازم است نهادهای رسمی پزشکی، رسانه ها، و سیاست گذاران سلامت، اقدامات جدی تری برای افزایش آگاهی عمومی و مبارزه با گسترش شبه علم در فضای مجازی انجام دهند.
اقدامات ضروری برای مقابله با این بحران شامل موارد زیر هستند:
- افزایش سواد سلامت در جامعه: پزشکان و متخصصان باید زمان بیشتری صرف توضیح روش های درمانی به زبان ساده و قابل فهم برای بیماران کنند. استفاده از منابع تصویری و محتوای چندرسانه ای می تواند به درک بهتر کمک کند.
- مدیریت و نظارت بر اطلاعات سلامت در فضای آنلاین: شبکه های اجتماعی و پلتفرم های بزرگ اینترنتی باید با همکاری سازمان های معتبر مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) یا مؤسسه ملی سرطان آمریکا (NCI)، بر انتشار اطلاعات پزشکی نظارت دقیق تری داشته باشند.
- ایجاد قوانین سخت گیرانه علیه تبلیغات گمراه کننده: کشورها باید قوانینی را تصویب کنند که تبلیغ درمان های اثبات نشده را ممنوع کرده و برای متخلفان، مجازات های سنگین در نظر بگیرند.
جمع بندی
ماجرای دردناک مرگ پالوما شمیرانی، فقط یک حادثه شخصی نیست؛ بلکه هشداری جهانی درباره عواقب خطرناک اعتماد به شبه علم در حوزه سلامت است. سرطان و دیگر بیماری های جدی را نمی توان با تنقیه قهوه یا توصیه بلاگرهای اینستاگرامی درمان کرد.
مقابله با بیماری های مهلک، نیازمند استفاده از درمان های مبتنی بر شواهد علمی، تیم های پزشکی تخصصی، و برخورد آگاهانه با اطلاعات فضای مجازی است. خانواده ها باید بدانند که نادیده گرفتن علم و رجوع به راهکارهای غیر علمی، می تواند به قیمت جان عزیزانشان تمام شود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه