با افزایش استفاده از داروهای مختلف، به ویژه در میان سالمندان و افراد دارای بیماری های مزمن، احتمال بروز خطا در مصرف دارو به شکلی جدی افزایش یافته است. آمارها نشان می دهد که شمار زیادی از بیماران، داروهای خود را به شکل نادرست مصرف می کنند؛ از مصرف بیش از حد گرفته تا نادیده گرفتن دستور مصرف و نگهداری نامناسب دارو. هر یک از این خطاها می توانند تبعات خطرناکی داشته باشند و در مواردی حتی به مرگ منجر شوند. در این مقاله به بررسی رایج ترین اشتباهات دارویی پرداخته ایم و راهکارهایی علمی و کاربردی برای پیشگیری از آنها ارائه می دهیم.
اشتباه اول: فراموش کردن دوز دارو
یکی از شایع ترین خطاهای دارویی، جا انداختن یک یا چند دوز است. این اتفاق ممکن است به دلیل فراموشی، مشغله زیاد، یا حتی تلاش برای صرفه جویی در هزینه رخ دهد.
- نادیده گرفتن حتی یک دوز دارو می تواند اثر درمانی دارو را کاهش دهد، به ویژه در بیماری های مزمنی مانند دیابت، فشار خون بالا یا صرع.
- در مورد داروهایی مانند انسولین، عدم مصرف به موقع می تواند به افزایش خطرناک قند خون منجر شود.
- برای جلوگیری از فراموشی، استفاده از یادآورهای تلفن همراه یا اپلیکیشن های دارویی، بسیار مفید است.
- می توانید از جعبه های برنامه ریزی شده ی دارو (پیل باکس) استفاده کنید که برای هر روز و هر وعده مشخص شده اند.
اشتباه دوم: دو برابر کردن دوز دارو در صورت فراموشی
برخی افراد در صورت فراموش کردن یک وعده دارویی، در نوبت بعدی، دو عدد از همان قرص را مصرف می کنند تا “جبران” شود. این کار بسیار خطرناک است.
- افزایش ناگهانی دوز دارو می تواند منجر به اوردوز شود و عوارض جدی مانند افت فشار خون، خونریزی یا بی هوشی به همراه داشته باشد.
- اگر دوز فراموش شده را ظرف دو ساعت به یاد آوردید، بلافاصله آن را مصرف کنید. در غیر این صورت، دوز بعدی را طبق برنامه استفاده کنید.
- استفاده از دستگاه های هشداردهنده، قرص شمارهای دیجیتال یا اپلیکیشن های سلامت می تواند کمک بزرگی در نظم دارویی باشد.
اشتباه سوم: عجله در خروج از داروخانه
تحویل گرفتن دارو بدون بررسی آن یکی از خطاهایی است که می تواند پیامدهای خطرناکی داشته باشد، به ویژه در مورد داروهایی با نام های مشابه یا دوزهای حساس.
- داروسازان نیز ممکن است دچار اشتباه شوند و دارویی را اشتباه تحویل دهند.
- همیشه پیش از ترک داروخانه، نام دارو، دوز و تاریخ انقضا را بررسی کنید.
- اگر پرسشی درباره ی مصرف دارو، عوارض یا نحوه نگهداری دارید، از داروساز بپرسید.
اشتباه چهارم: خرد کردن یا نصف کردن قرص بدون اجازه پزشک
برخی داروها نباید تحت هیچ شرایطی خرد یا نصف شوند، چرا که این کار می تواند باعث تغییر در عملکرد دارو شود.
- قرص های آهسته رهش یا پوشش دار، برای جذب تدریجی طراحی شده اند و شکستن آنها موجب آزاد شدن ناگهانی ماده ی فعال می شود.
- این موضوع می تواند منجر به بروز عوارض جانبی شدید، مسمومیت یا کاهش اثربخشی شود.
- همیشه پیش از نصف کردن یا خرد کردن دارو با پزشک مشورت کنید و از قرص شکن های مخصوص استفاده نمایید.
اشتباه پنجم: نصف کردن قرص با چاقو یا دست
استفاده از وسایل نامناسب برای تقسیم قرص می تواند دوز دارو را نامتعادل کند، که باعث افزایش احتمال خطا می شود.
- توصیه می شود از ابزارهای مخصوص نصف کردن قرص که در داروخانه ها در دسترس است استفاده کنید.
- قرص را تنها زمانی نصف کنید که بلافاصله قصد مصرف آن را دارید؛ زیرا عوامل محیطی مانند رطوبت و گرما بر کیفیت دارو اثرگذار هستند.
اشتباه ششم: مصرف هم زمان چند دارو بدون بررسی تداخلات
مصرف چند دارو در کنار هم، به ویژه در افراد مسن، خطر بروز تداخل دارویی را افزایش می دهد.
- تداخل دارویی ممکن است اثربخشی دارو را کاهش دهد یا عوارض جدیدی ایجاد کند.
- دست کم سالی یک بار لیست داروهای خود را با پزشک مرور کنید تا موارد غیرضروری حذف شوند.
- مصرف خودسرانه دارو بدون هماهنگی با پزشک ممنوع است، حتی اگر دارویی را سال ها بدون مشکل مصرف کرده اید.
اشتباه هفتم: مصرف دارو با مواد غذایی ناسازگار
برخی داروها با بعضی غذاها یا مکمل ها تداخل دارند و ممکن است جذب دارو را مختل کنند یا اثربخشی آن را کاهش دهند.
- مصرف لبنیات با آنتی بیوتیک ها می تواند جذب دارو را مختل کند.
- گریپ فروت با برخی داروهای قلبی، دیابت و فشار خون تداخل جدی دارد و می تواند باعث مسمومیت دارویی شود.
- برای هر دارو، از پزشک یا داروساز بپرسید که همراه غذا مصرف شود یا ناشتا و از چه غذاهایی باید پرهیز کرد.
اشتباه هشتم: مصرف دارو در زمان نامناسب
زمان مصرف دارو اهمیت زیادی دارد و بر میزان جذب و اثرگذاری آن تأثیر می گذارد.
- برخی داروها باید حتماً صبح ناشتا یا شب قبل از خواب مصرف شوند.
- مطالعه ها نشان می دهد بسیاری از افراد دستورالعمل های زمانی را رعایت نمی کنند، که نتیجه آن بی اثر شدن دارو یا افزایش عوارض جانبی است.
- بروشور دارو را با دقت بخوانید و اگر ابهامی دارید از پزشک یا داروساز بپرسید.
اشتباه نهم: نگهداری دارو در محیط نامناسب مثل حمام
رطوبت، نور و گرمای زیاد می توانند کیفیت دارو را کاهش دهند و اثربخشی آن را از بین ببرند.
- حمام، نزدیک اجاق گاز، پنجره آفتاب گیر و داخل خودرو مکان های مناسبی برای نگهداری دارو نیستند.
- بهترین مکان نگهداری داروها، کشوی خشک و خنک در آشپزخانه یا اتاق خواب است.
- دارو باید دور از دسترس کودکان و در ظرف اصلی خود نگهداری شود.
اشتباه دهم: ریختن داروی قدیمی در قوطی جدید
نگهداری دارو در ظرف غیر اصلی ممکن است باعث اشتباه در تشخیص، مصرف نادرست و بی اطلاعی از تاریخ انقضا شود.
- همیشه دارو را در ظرف اصلی اش نگهداری کنید تا اطلاعات لازم مانند نام دارو، تاریخ انقضا و نحوه مصرف حفظ شود.
- داروهای تاریخ مصرف گذشته را به درستی دفع کنید و از نگهداری آن ها در خانه خودداری نمایید.
اشتباه یازدهم: نداشتن لیست داروهای مصرفی
داشتن یک لیست کامل از داروهای مصرفی، به ویژه در شرایط اورژانسی یا مراجعه به پزشک، اهمیت زیادی دارد.
- این لیست باید شامل تمام داروهای تجویزی، مکمل ها، داروهای گیاهی، داروهای بدون نسخه و حتی قطره ها و کرم های موضعی باشد.
- لیست را می توانید در تلفن همراه خود نگهداری کرده یا نسخه چاپی آن را روی در یخچال یا در کیف شخصی تان بگذارید.
نتیجه گیری
مصرف صحیح دارو یکی از اصول حیاتی در فرآیند درمان است. حتی دارویی که برای درمان تجویز شده است، اگر نادرست مصرف شود، می تواند جان فرد را به خطر بیندازد. بسیاری از اشتباهات دارویی با اندکی دقت و مشورت با پزشک یا داروساز قابل پیشگیری هستند. برای حفظ سلامت خود و اطرافیان تان، نسبت به مصرف داروها آگاهانه و مسئولانه رفتار کنید. مدیریت دارو بخش مهمی از مراقبت شخصی در دنیای مدرن است و هر فرد باید آن را جدی بگیرد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه