در سال های اخیر، شیوع بیماری های ویروسی ناشی از نیش پشه ها به یکی از دغدغه های جدی سازمان های بهداشت جهانی تبدیل شده است. یکی از ویروس هایی که به تازگی هشدارهای گسترده ای درباره آن منتشر شده، چیکونگونیا است؛ بیماری ای که اگرچه در ایران هنوز به طور گسترده شایع نشده، اما به دلیل حضور ناقل آن (پشه آئدس) در برخی مناطق کشور، توجه جدی مسئولان و مردم را می طلبد. در این مقاله، همه آنچه باید درباره این ویروس بدانید، از منشأ و علائم تا وضعیت فعلی آن در ایران و روش های پیشگیری، بررسی شده است.
چیکونگونیا چیست و چرا نگران کننده است؟
چیکونگونیا یک بیماری ویروسی ناشی از نیش پشه های آلوده آئدس است که به سرعت در حال گسترش در کشورهای مختلف جهان می باشد. این ویروس به صورت مستقیم از انسان به انسان منتقل نمی شود، اما به دلیل نقش پشه آئدس به عنوان ناقل، می تواند در مدت کوتاهی جمعیت های زیادی را آلوده کند.
- منشأ بیماری به سال ۱۹۵۲ در تانزانیا برمی گردد.
- واژه “چیکونگونیا” به معنای “کسی که خمیده راه می رود” است که به درد شدید مفاصل اشاره دارد.
- این بیماری در حال حاضر در بیش از ۱۱۹ کشور دنیا دیده شده است و به گفته سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵ میلیارد نفر در معرض خطر قرار دارند.
- گسترش این ویروس به دلیل تغییرات اقلیمی، افزایش سفرهای بین المللی و توسعه مناطق زیست پشه آئدس رخ داده است.
علائم بیماری چیکونگونیا؛ آنچه باید بدانید
نشانه های بیماری چیکونگونیا معمولاً چند روز پس از نیش پشه آلوده ظاهر می شوند. گرچه مرگ ومیر ناشی از این ویروس نادر است، اما درد شدید و مزمن مفاصل می تواند برای بیماران آزاردهنده و طولانی باشد.
- تب بالا (معمولاً بالای ۳۸.۵ درجه سانتی گراد)
- درد شدید مفاصل، به ویژه در زانو، مچ و انگشتان
- سردرد، تهوع و خستگی شدید
- بروز جوش های پوستی (راش) در برخی موارد
- درد و تورم مفاصل که ممکن است ماه ها ادامه داشته باشد، به ویژه در افراد مسن یا دارای بیماری زمینه ای
- در موارد نادری، انتقال از مادر به نوزاد در هنگام زایمان یا از طریق خون آلوده یا پیوند عضو گزارش شده است.
وضعیت شیوع جهانی و نگرانی ها از اپیدمی احتمالی
با توجه به روند گسترش چیکونگونیا در سطح جهانی، نگرانی ها درباره تبدیل آن به یک اپیدمی جدید جدی تر شده است. کشورهای مختلفی در آسیا، آفریقا و حتی اروپا، مواردی از ابتلا را گزارش کرده اند.
- افزایش قابل توجه موارد در ماداگاسکار، کنیا، سومالی، سریلانکا و بنگلادش
- گزارش موارد مشکوک در کشورهای اروپایی از جمله فرانسه و ایتالیا
- هشدار رسمی سازمان جهانی بهداشت درباره نیاز فوری به مهار شیوع
- با توجه به حجم بالای سفرهای بین قاره ای و انتقال پشه آئدس از طریق کانتینرها و وسایل نقلیه، این ویروس ممکن است به نقاطی برسد که پیش تر سابقه شیوع نداشته اند.
آیا ایران در معرض خطر است؟
بر اساس گزارش رسمی وزارت بهداشت ایران، در سال ۱۴۰۳ تنها ۵ مورد ابتلا به چیکونگونیا در کشور ثبت شده که همگی سابقه سفر خارجی داشته اند. اما با توجه به وجود ناقل این بیماری در برخی نقاط جنوبی کشور، خطر شیوع داخلی آن منتفی نیست.
- موارد شناسایی شده در استان های چابهار و تهران ثبت شده اند.
- پشه آئدس در استان های گرم سیری مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان و خوزستان دیده شده است.
- کشورهای همسایه مانند پاکستان، عمان، هند و عربستان نیز موارد متعددی را گزارش کرده اند.
- کارشناسان بهداشت عمومی تأکید می کنند که آمادگی برای شناسایی سریع و پیشگیری از انتقال محلی در ایران ضروری است.
چگونه از چیکونگونیا پیشگیری کنیم؟
در حال حاضر، واکسن یا درمان خاصی برای چیکونگونیا وجود ندارد و اقدامات پیشگیرانه تنها راه کاهش احتمال ابتلا هستند. تمرکز اصلی بر روی جلوگیری از نیش پشه و پاکسازی محیط های زندگی از منابع تکثیر پشه است.
- پوشیدن لباس های پوشیده و آستین بلند در مناطق گرمسیری یا مستعد
- استفاده از اسپری های دافع حشرات به ویژه در ساعات اوج فعالیت پشه (صبح و عصر)
- نصب توری و پشه بند در اطراف تخت خواب
- تخلیه آب های راکد از گلدان ها، بشکه ها و ظروف آب
- استفاده از کولرهای آبی با درپوش های محافظ برای جلوگیری از تکثیر پشه در مخازن
- سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند که افرادی که به مناطق آلوده سفر می کنند، اقدامات پیشگیرانه را به طور جدی رعایت کنند.
هم زمانی چیکونگونیا و تب دنگی؛ تهدید دوگانه در مناطق گرم سیری
نکته ای که متخصصان بارها بر آن تأکید کرده اند، امکان ابتلای هم زمان به چیکونگونیا و تب دنگی است. چرا که هر دو ویروس از طریق نیش پشه آئدس منتقل می شوند و در بسیاری از مناطق دنیا به صورت هم زمان در حال گردش هستند.
- در کشورهایی مانند هند، تایلند، برزیل، کلمبیا و برخی مناطق آفریقا، هم زمانی این دو بیماری گزارش شده است.
- هم ابتلایی می تواند علائم را تشدید کند و روند درمان را پیچیده تر سازد.
- تشخیص افتراقی در چنین مواردی اهمیت زیادی دارد؛ چرا که درمان های حمایتی برای هر دو ممکن است متفاوت باشد.
- پزشکان توصیه می کنند در صورت مشاهده علائمی مانند تب، درد مفاصل و جوش های پوستی پس از بازگشت از سفر به مناطق آلوده، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه شود.
نتیجه گیری
چیکونگونیا اگرچه هنوز در ایران به مرحله هشدار عمومی نرسیده، اما با توجه به تغییرات اقلیمی، رشد سفرهای بین المللی و حضور ناقل آن در کشور، تهدیدی بالقوه برای سلامت عمومی محسوب می شود. ارتقاء آگاهی عمومی، آموزش های بهداشتی و اقدامات پیشگیرانه در سطوح فردی و ملی، اصلی ترین ابزارهای مقابله با این ویروس هستند. برای پیشگیری از شیوع گسترده، نظارت های بهداشتی در مبادی ورودی، اطلاع رسانی صحیح و حذف منابع تکثیر پشه آئدس باید با جدیت دنبال شود.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه