تحمل بیماری‌های مزمن، چالش‌هایی فراتر از علائم جسمی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به این بیماری‌ها نه تنها با درد یا محدودیت‌های جسمانی مواجه هستند، بلکه ممکن است درگیر فشارهای روانی، نگرانی‌های مالی، کاهش روابط اجتماعی و احساس ناتوانی شوند. همین عوامل به‌تدریج زمینه‌ساز بروز افسردگی می‌شوند. مطالعات جدید نشان داده‌اند که ترکیب چند بیماری مزمن می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را حتی بیش از دو برابر کند.
چرا افراد مبتلا به چند بیماری مزمن بیشتر در معرض افسردگی قرار می گیرند؟
زمانی که فردی با بیش از یک بیماری مزمن به طور هم‌زمان زندگی می‌کند، بار روانی و جسمی زیادی را تحمل می‌کند. پیگیری درمان‌ها، مراجعات مکرر به پزشک، محدودیت در انجام کارهای روزمره و وابستگی به دیگران باعث کاهش کیفیت زندگی می‌شود. این فشارها معمولاً باعث بروز احساس درماندگی، اضطراب و در نهایت افسردگی می‌شوند.
- بروز احساس بی‌کفایتی به دلیل کاهش توانایی انجام کارهای ساده روزمره
- افزایش هزینه‌های درمانی و فشار اقتصادی
- کاهش تعاملات اجتماعی به دلیل خستگی یا ناتوانی جسمی
- از بین رفتن حس امید یا هدفمندی در زندگی
چه بیماری هایی بیشترین ارتباط را با بروز افسردگی دارند؟
تحقیقات نشان داده‌اند که برخی بیماری‌ها نسبت به دیگر اختلالات جسمی، تأثیر روانی بیشتری دارند. ترکیب این بیماری‌ها با یکدیگر یا همراه شدن با سایر مشکلات جسمانی، احتمال افسردگی را به شکل چشم‌گیری افزایش می‌دهد.
- میگرن و بیماری‌های مزمن ریوی: افرادی که از این بیماری‌ها رنج می‌برند، بیش از دو برابر بیشتر در معرض افسردگی هستند. میگرن‌های مکرر و دردناک و اختلالات تنفسی مانند آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، کیفیت خواب، فعالیت و روابط اجتماعی را مختل می‌کنند.
- بیماری قلبی و دیابت: ترکیب این دو بیماری باعث افزایش ۷۸ درصدی خطر ابتلا به افسردگی می‌شود. مراقبت دائمی، پرهیزهای غذایی و نگرانی از عوارض، فرد را در وضعیت ذهنی آسیب‌پذیری قرار می‌دهد.
- اختلالات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری سلیاک و بیماری‌های کبدی: این بیماری‌ها نه تنها ناراحتی‌های فیزیکی ایجاد می‌کنند، بلکه بر سبک زندگی، رژیم غذایی و فعالیت‌های روزانه تأثیر مستقیم دارند. در زنان، خطر ابتلا به افسردگی تا ۸۳ درصد و در مردان تقریباً دو برابر می‌شود.
آمار نگران کننده در مورد خطر افسردگی در افراد مبتلا به بیماری های مزمن
بر اساس مطالعه‌ای که بر روی بیش از ۱۴۲ هزار فرد بین ۳۷ تا ۷۳ سال که سابقه‌ای از افسردگی نداشتند انجام شده، مشخص شد کسانی که بیش از چهار بیماری مزمن دارند، در مقایسه با افراد سالم، ۲.۴ برابر بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند.
- نکته مهم این است که حتی افراد دارای یک بیماری مزمن هم در معرض خطر بیشتری نسبت به افراد کاملاً سالم هستند. بر اساس داده‌های این مطالعه:
- از هر ۲۵ فرد بدون بیماری جسمی، تنها ۱ نفر در طول ۱۰ سال آینده دچار افسردگی می‌شود.
- اما در افراد دارای بیماری‌های مزمن متعدد، این عدد به ۱ نفر از هر ۱۲ نفر می‌رسد.
چرا افسردگی در بیماران مزمن باید جدی تر گرفته شود؟
افسردگی در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن معمولاً نادیده گرفته می‌شود، زیرا تمرکز درمان بیشتر بر علائم فیزیکی است. با این حال، درمان نکردن افسردگی در این بیماران می‌تواند پیامدهای منفی جدی داشته باشد:
- کاهش انگیزه برای پیگیری درمان‌های پزشکی
- افزایش خطر خودکشی در برخی موارد شدید
- تشدید علائم جسمی و طولانی‌تر شدن روند بهبودی
- تأثیر منفی بر روابط خانوادگی و اجتماعی
باید توجه داشت که سلامت روان و جسم دو جزء به هم وابسته هستند و نادیده گرفتن یکی، تأثیر منفی مستقیم بر دیگری دارد.
چگونه می توان از افسردگی در بیماران مزمن پیشگیری یا آن را مدیریت کرد؟
برای جلوگیری از افسردگی در افرادی که از بیماری‌های مزمن رنج می‌برند، رویکردی جامع و چندجانبه لازم است. این موضوع نیازمند همکاری میان پزشکان عمومی، متخصصان روان‌پزشکی، مشاوران روانشناسی و خانواده فرد بیمار است.
- غربال‌گری منظم افسردگی در بیماران مزمن توسط پزشکان عمومی
- آموزش روانی به بیماران درباره علائم افسردگی و راهکارهای مدیریت آن
- افزایش حمایت اجتماعی از طریق خانواده، گروه‌های حمایتی و خدمات روان‌درمانی
- ورزش منظم و متناسب با شرایط جسمی بیمار برای بهبود وضعیت روانی و جسمانی
- درمان‌های دارویی در صورت نیاز به تشخیص پزشک متخصص روان‌پزشکی
نتیجه گیری
بیماری‌های مزمن فقط یک چالش جسمی نیستند، بلکه بار روانی شدیدی هم به همراه دارند. اگرچه تمرکز اغلب سیستم‌های درمانی بر درمان فیزیکی است، اما توجه نکردن به سلامت روان بیماران می‌تواند روند درمان را مختل و کیفیت زندگی را کاهش دهد. بنابراین، لازم است که پزشکان، خانواده‌ها و خود بیماران نسبت به نشانه‌های افسردگی هوشیار باشند و اقدامات پیشگیرانه و درمانی را در زمان مناسب انجام دهند. رسیدگی به افسردگی به همان اندازه درمان بیماری جسمی، اهمیت دارد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه