افزایش دمای جهانی تنها تهدیدی برای محیط زیست و منابع طبیعی نیست، بلکه سلامت روان افراد، به‌ویژه نوجوانان را نیز در معرض خطر قرار داده است. نوجوانان که در مرحله‌ی حساسی از رشد عاطفی و شناختی قرار دارند، بیش از دیگر گروه‌های سنی نسبت به عوامل محیطی آسیب‌پذیر هستند. یک پژوهش علمی جدید در کشور چین نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض گرمای شدید می‌تواند احتمال ابتلا به افسردگی و اضطراب را در نوجوانان افزایش دهد.
یافته های کلیدی تحقیق
پژوهشگران چینی در یک مطالعه گسترده به بررسی تأثیر گرمای شدید بر سلامت روان نزدیک به ۲۰ هزار نوجوان پرداخته‌اند. این تحقیق بر پایه‌ی داده‌های ملی گردآوری‌شده در مدارس انجام شده و نتایج آن حاوی هشدارهای مهمی برای برنامه‌ریزان سلامت و آموزش است.
- این مطالعه در سال ۲۰۲۱ و با تحلیل اطلاعات مربوط به نوجوانان ۱۰ تا ۱۸ ساله انجام شده است.
- پژوهشگران برای ارزیابی میزان تماس نوجوانان با گرما از سه شاخص علمی استفاده کرده‌اند: دمای کمینه، دمای بیشینه و میزان گرمای افزوده (excess heat).
- یافته‌ها نشان می‌دهد با هر واحد افزایش در شدت گرما، احتمال بروز اختلالاتی مانند افسردگی و اضطراب نیز بیشتر می‌شود.
- بیش از ۱۹ درصد نوجوانان علائم افسردگی و ۱۶ درصد نیز نشانه‌هایی از اضطراب را گزارش کرده‌اند.
گروه های پرخطر: پسران و نوجوانان ساکن مناطق روستایی آسیب پذیرترند
اثرات منفی گرما به‌صورت یکسان میان همه‌ی نوجوانان توزیع نمی‌شود. برخی گروه‌ها از جمله پسران و افرادی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.
- پژوهشگران معتقدند این تفاوت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند دسترسی کمتر به خدمات بهداشتی، آموزش روانی محدودتر، فشارهای اقتصادی و امکانات رفاهی پایین‌تر در مناطق غیرشهری باشد.
- پسران نوجوان نسبت به دختران، آسیب‌پذیری بیشتری در برابر استرس‌های محیطی مرتبط با گرما نشان داده‌اند.
- دانش‌آموزان ساکن روستاها به دلیل ساختار زیرساختی ضعیف‌تر، کمتر می‌توانند خود را از گرمای شدید محافظت کنند.
- در این تحقیق، مشخص شده که تعریف متفاوت از “موج گرما” می‌تواند باعث تغییر در شدت اثر مشاهده‌شده شود؛ بنابراین انتخاب دقیق شاخص‌ها در تحلیل‌های اقلیمی و روان‌شناختی بسیار مهم است.
مکانیسم اثر گرما بر روان: اختلال در خواب، هورمون ها و عملکرد شناختی
گرمای شدید نه‌تنها ناراحتی جسمی ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند از راه‌های گوناگون بر سلامت روان نوجوانان اثر بگذارد. این اثرات اغلب غیرمستقیم و تجمعی هستند و در صورت استمرار، به اختلالات جدی منجر می‌شوند.
- گرمای زیاد باعث اختلال در خواب شبانه می‌شود؛ کم‌خوابی خود از دلایل شناخته‌شده‌ی بروز افسردگی و اضطراب است.
- افزایش دمای بدن می‌تواند تعادل هورمونی، از جمله سطح سروتونین و کورتیزول را مختل کند؛ این دو هورمون نقش حیاتی در خلق‌وخو و تنظیم استرس دارند.
- گرما ممکن است عملکرد شناختی نوجوانان، از جمله تمرکز، تصمیم‌گیری و پردازش اطلاعات را کاهش داده و این مسئله در بلندمدت زمینه‌ساز اختلالات خلقی شود.
شواهد بین المللی: از ماداگاسکار تا آمریکا
ارتباط میان تغییرات اقلیمی و مشکلات روانی تنها محدود به چین نیست. در نقاط مختلف جهان، داده‌هایی مشابه به ثبت رسیده که تأیید می‌کنند گرمای شدید، استرس روانی را در نوجوانان و حتی بزرگسالان افزایش می‌دهد.
- در جنوب ماداگاسکار نوجوانان به دلیل خشکسالی و گرمای بی‌سابقه، سطوح بالایی از اضطراب و افسردگی را تجربه کرده‌اند.
- در سواحل شرقی ایالات متحده آمریکا، سازمان Climate Central گزارش داده که موج گرمای اخیر ۳ تا ۵ برابر بیش از حد معمول بوده است.
- در چین نیز هشدارهای گرمایی سطح بالا صادر شده که نشان‌دهنده‌ی افزایش پیوسته‌ی دما در بسیاری از استان‌هاست.
نتیجه گیری
مطالعه‌ی تازه‌ی پژوهشگران چینی نشان می‌دهد که بحران اقلیمی در حال حاضر نه‌تنها سلامت فیزیکی بلکه سلامت روانی نسل نوجوان را نیز تهدید می‌کند. گرمای شدید، آن‌گونه که در گذشته تصور می‌شد، فقط مسئله‌ای زیست‌محیطی نیست، بلکه عاملی خطرناک برای بروز مشکلات روان‌شناختی است.
برای مقابله با این بحران پنهان، نیازمند اقداماتی هستیم که فراتر از کاهش گازهای گلخانه‌ای باشد. مدارس، خانواده‌ها و دولت‌ها باید با افزایش آگاهی، ایجاد محیط‌های خنک، و ارائه خدمات روان‌شناختی در دوره‌های موج گرما از نوجوانان محافظت کنند. آینده‌ی سلامت روان نسل جدید، در گرو درک این پیوند ظریف بین دمای هوا و آرامش ذهن است.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه