پس از عبور سخت از همه‌گیری کووید ۱۹، بسیاری از مردم امیدوار بودند که کابوس جهانی ویروس کرونا پایان یافته باشد. اما دانشمندان هشدار می‌دهند که برخی گونه‌های کمتر شناخته‌شده از ویروس‌های کرونا که در خفاش‌ها یافت می‌شوند، همچنان می‌توانند تهدیدی جدی برای سلامت عمومی باشند. تنها یک جهش کوچک در این ویروس‌ها ممکن است آن‌ها را قادر سازد تا از حیوان به انسان منتقل شوند و بار دیگر موجی از عفونت جهانی را آغاز کنند.
احتمال وقوع یک همه گیری جدید با منشاء ویروس های خفاش
بر اساس یافته‌های اخیر، گروهی از ویروس‌های کرونایی که در خفاش‌ها یافت می‌شوند و با عامل بیماری مرس (MERS-CoV) شباهت دارند، می‌توانند تنها با تغییری جزئی در ساختار ژنتیکی‌شان به انسان منتقل شوند. این ویروس‌ها که با نام “مربکوویروس‌ها” شناخته می‌شوند، تاکنون عامل بیماری در انسان نبوده‌اند، اما نزدیکی ژنتیکی آن‌ها به ویروس‌های انسانی نشان می‌دهد که نمی‌توان آن‌ها را نادیده گرفت.
- این ویروس‌ها عمدتاً در خفاش‌هایی شناسایی شده‌اند که در نزدیکی محل زندگی انسان‌ها زندگی می‌کنند.
- انتقال احتمالی از حیوان به انسان می‌تواند با جهشی در ساختار پروتئینی ویروس رخ دهد.
- بر خلاف ویروس مرس، این گونه‌ها ممکن است قابلیت انتقال سریع‌تری بین انسان‌ها داشته باشند.
HKU5؛ ویروسی ناشناخته با پتانسیل خطرناک
یکی از گونه‌های این گروه به نام HKU5 اخیراً بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات جدید نشان می‌دهند که این ویروس توانایی اتصال به گیرنده‌ی ACE2 در سلول‌های انسانی را دارد، همان گیرنده‌ای که ویروس SARS-CoV-2 نیز از آن برای ورود به سلول‌ها استفاده می‌کند.
- گیرنده ACE2 در ریه، قلب، کلیه و سیستم گوارشی انسان یافت می‌شود.
- قابلیت اتصال به این گیرنده نشان‌دهنده احتمال بالای انتقال انسانی است.
- شبیه‌سازی‌های انجام‌شده با هوش مصنوعی مانند AlphaFold، سازوکار این اتصال را با دقت بالایی مدل‌سازی کرده‌اند.
نقش خفاش ها در انتقال ویروس های نوظهور
خفاش‌ها به عنوان مخازن ویروسی شناخته می‌شوند و پیش‌تر نیز عامل شیوع بیماری‌هایی همچون سارس، مرس و ابولا بوده‌اند. در آسیای شرقی، گونه‌هایی مانند Pipistrellus abramus که حامل ویروس‌های HKU5 هستند، اغلب در نزدیکی مناطق شهری دیده می‌شوند و این موضوع خطر انتقال به انسان را افزایش می‌دهد.
- خفاش‌ها به دلیل سیستم ایمنی خاص خود، ویروس‌ها را بدون بروز علائم در خود حمل می‌کنند.
- زندگی آن‌ها در جوار انسان‌ها، زمینه‌ساز انتقال زئونوزی (از حیوان به انسان) می‌شود.
- بسیاری از ویروس‌های خطرناک ابتدا از حیوانات وحشی به انسان منتقل شده‌اند.
تفاوت مربکوویروس ها با کروناویروس سارس و مرس
اگرچه HKU5 و سایر مربکوویروس‌ها در خانواده کروناویروس‌ها قرار دارند، اما تفاوت‌هایی نیز در مسیر انتقال و شدت بیماری ایجاد شده دارند. ویروس مرس، اگرچه کمتر قابل انتقال است، اما نرخ مرگ و میر بالایی دارد. برآوردها نشان می‌دهند که بیش از ۳۵ درصد مبتلایان به مرس جان خود را از دست داده‌اند. این در حالی است که ویروس SARS-CoV-2، با وجود مرگ‌ومیر کمتر، سرعت شیوع بالاتری داشت.
- ویروس مرس از طریق شتر به انسان منتقل شد و در خاورمیانه شیوع یافت.
- مربکوویروس‌ها نیز می‌توانند از طریق گونه‌های واسط به انسان منتقل شوند.
- انتقال درون خانوادگی و در مراکز درمانی یکی از راه‌های اصلی گسترش ویروس‌های مشابه است.
نقش تکنولوژی های نوین در پیش بینی خطرات
امروزه فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، شبیه‌سازی ساختارهای مولکولی و مدل‌سازی پیش‌بینی‌گر به محققان امکان داده تا سریع‌تر از گذشته، جهش‌های خطرناک در ویروس‌ها را شناسایی و تحلیل کنند. استفاده از مدل AlphaFold گوگل، یکی از نمونه‌های پیشرفته در شبیه‌سازی اتصال ویروس‌ها به گیرنده‌های انسانی است.
- پیش‌تر چنین تحلیل‌هایی ماه‌ها به طول می‌انجامید.
- با این ابزارها می‌توان خطرات بالقوه ویروس‌های نوظهور را قبل از شیوع گسترده شناسایی کرد.
- این مدل‌سازی‌ها به تولید واکسن‌ها و داروهای پیشگیرانه نیز کمک می‌کنند.
نتیجه گیری
گرچه هنوز ویروسی مانند HKU5 به طور مستقیم به انسان منتقل نشده است، اما بررسی‌های علمی هشدار می‌دهند که نباید این خطر را دست‌کم گرفت. تجربه جهانی کووید ۱۹ نشان داد که یک ویروس ناشناخته، تنها با چند جهش ژنتیکی، می‌تواند در عرض چند هفته به بحران جهانی تبدیل شود.
پایش مستمر ویروس‌های حیوانی، همکاری‌های بین‌المللی در زمینه سلامت عمومی، سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های ویروس‌شناسی و توسعه ابزارهای تشخیصی پیشرفته، تنها راه‌هایی هستند که می‌توانند ما را از تکرار چنین فاجعه‌ای نجات دهند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه