اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی است که در دوران کودکی شروع می‌شود و در طول زندگی فرد ادامه دارد. این اختلال با سه علامت اصلی مشخص می‌شود: بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری. این علائم ممکن است به‌طور متفاوتی در کودکان مختلف ظاهر شوند و می‌توانند تأثیرات زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی کودک، مانند تحصیل، روابط اجتماعی و رفتارهای خانوادگی، بگذارند.
تعریف ADHD
اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی است که بیشتر در دوران کودکی شایع است. این اختلال می‌تواند به طور جدی بر عملکرد تحصیلی، اجتماعی و حتی شغلی فرد در آینده تأثیر بگذارد. در حالی که تمامی کودکان در دوره‌هایی از زندگی خود ممکن است رفتارهای بی‌توجه یا بیش‌فعال نشان دهند، ADHD به معنای وجود این علائم به‌طور مداوم و در تمام جنبه‌های زندگی کودک است.
ADHD در حدود 5% از کودکان در سطح جهانی شایع است و در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود. این اختلال می‌تواند تا بزرگسالی ادامه یابد، و اگر درمان نشود، مشکلاتی مانند افت تحصیلی، مشکلات شغلی و مشکلات اجتماعی ممکن است به‌وجود آید.
علل ADHD
علل دقیق ADHD هنوز به طور کامل مشخص نشده‌اند، اما به‌طور کلی می‌توان گفت که ترکیب عوامل ژنتیکی، محیطی و عوامل بیولوژیک در بروز این اختلال نقش دارند:
عوامل ژنتیکی:
-
- مطالعات نشان می‌دهند که ADHD می‌تواند به صورت ارثی از والدین به فرزندان منتقل شود. در بسیاری از خانواده‌ها، چندین عضو به ADHD مبتلا هستند که نشان‌دهنده ارتباط ژنتیکی این اختلال است.
- در واقع، احتمال ابتلا به ADHD در کودکانی که والدین یا خواهر و برادر مبتلا به این اختلال دارند، بیشتر است.
عوامل محیطی:
-
- قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند سرب در دوران کودکی، به‌ویژه در سنین پایین، ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.
- مصرف دخانیات و الکل توسط مادر در دوران بارداری نیز به‌عنوان یکی از عوامل خطر شناخته شده است.
- زایمان زودرس یا کم‌وزنی هنگام تولد نیز می‌تواند خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.
عوامل بیولوژیک:
-
- تغییرات در ساختار مغز و عدم تعادل در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین می‌تواند باعث بروز علائم ADHD شود.
- تحقیقات نشان می‌دهند که در مغز کودکان مبتلا به ADHD، بخش‌هایی که مسئول توجه و کنترل رفتار هستند، فعال‌تر از حد معمول یا کم‌فعال هستند.
علائم ADHD
علائم ADHD به‌طور کلی در سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری. این علائم می‌توانند در شدت‌های مختلف در افراد مختلف بروز پیدا کنند:
1. بی توجهی:
کودکان مبتلا به ADHD معمولاً در انجام وظایف مدرسه یا سایر فعالیت‌ها مشکل دارند و به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود. علائم بی‌توجهی عبارتند از:
- عدم توجه به جزئیات و انجام اشتباهات بی‌دقتی.
- مشکل در حفظ توجه در تکالیف طولانی یا فعالیت‌های جالب.
- ناتوانی در پیگیری دستورالعمل‌ها یا انجام کارهای چندگانه.
- فراموشی در انجام وظایف روزمره مانند تکالیف مدرسه یا نظافت.
2. بیش فعالی:
کودکان مبتلا به ADHD در حفظ آرامش و ایستادن یا نشستن در یک مکان مشکل دارند و ممکن است به‌طور مداوم در حال حرکت باشند. علائم بیش‌فعالی عبارتند از:
- حرکت مداوم و بی‌وقفه.
- مشکل در نشستن در یک مکان برای مدت طولانی.
- رفتارهای بی‌پروایانه مانند دویدن یا پرش در محیط‌های نامناسب.
- صحبت بیش از حد و وارد کردن نظرات بدون وقفه.
3. تکانشگری:
کودکان مبتلا به ADHD معمولاً تصمیمات سریع و بدون تفکر اتخاذ می‌کنند که ممکن است منجر به مشکلات رفتاری شود. علائم تکانشگری عبارتند از:
- قطع کردن صحبت‌های دیگران و عدم توانایی در انتظار نوبت.
- عدم توانایی در مدیریت احساسات و بروز واکنش‌های سریع.
- تصمیم‌گیری بدون فکر کردن به عواقب.
تشخیص ADHD
تشخیص ADHD معمولاً توسط متخصصان روان‌شناسی، روان‌پزشکی یا سایر متخصصان بهداشت روان انجام می‌شود. برای تشخیص صحیح، پزشک باید تاریخچه کامل پزشکی کودک را بررسی کند و آزمایش‌های لازم را برای رد سایر اختلالات مشابه انجام دهد. فرآیند تشخیص شامل ارزیابی دقیق علائم، بررسی رفتار کودک در خانه و مدرسه، و بررسی سوابق پزشکی است.
درمان ADHD
درمان ADHD معمولاً شامل ترکیب دارودرمانی و درمان‌های غیردارویی است. درمان‌های اصلی شامل موارد زیر می‌شوند:
1. دارو درمانی:
- داروهای محرک: داروهایی مانند متیل‌فنیدات (ریتالین) و آمفتامین‌ها (آددرال) به‌طور معمول برای درمان ADHD تجویز می‌شوند. این داروها معمولاً به بهبود توجه و کاهش علائم بیش‌فعالی و تکانشگری کمک می‌کنند.
- داروهای غیرمحرک: داروهایی مانند آتوموکستین (استراترا) و گوانفاسین نیز برای درمان ADHD در برخی موارد استفاده می‌شوند. این داروها معمولاً زمانی تجویز می‌شوند که داروهای محرک مناسب نباشند.
2. درمان های غیر دارویی:
- رفتار درمانی: یکی از مهم‌ترین روش‌های درمانی، رفتار درمانی شناختی است. در این نوع درمان، به کودک کمک می‌شود تا مهارت‌های جدیدی برای مدیریت احساسات و رفتارهای خود یاد بگیرد. هدف از این درمان کاهش رفتارهای منفی و تقویت رفتارهای مثبت است.
- آموزش مهارت‌های اجتماعی: آموزش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی به کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند به آنها کمک کند تا روابط بهتری با دیگران داشته باشند.
- آموزش والدین: آگاهی والدین از نحوه برخورد با کودک مبتلا به ADHD، تنظیم قوانین و پیگیری عواقب مناسب برای رفتارهای کودک، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
3. پشتیبانی آموزشی:
- تغییراتی در محیط مدرسه مانند تقسیم‌بندی زمان، استفاده از استراتژی‌های تدریس ویژه و ارائه مشاوره‌های تخصصی می‌تواند به بهبود عملکرد تحصیلی کودک کمک کند.
پیش آگهی و زندگی با ADHD
با درمان مناسب، بسیاری از کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند علائم خود را کنترل کنند و به طور موفقیت‌آمیزی در مدرسه و زندگی اجتماعی خود پیشرفت کنند. درمان‌های ترکیبی که شامل دارو، رفتار درمانی و پشتیبانی آموزشی هستند، معمولاً موثرترین نتایج را دارند. مهم‌ترین نکته این است که درمان‌های ADHD معمولاً بلندمدت هستند و ممکن است نیاز به تنظیمات و پیگیری مستمر داشته باشند.
نتیجه گیری
اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه یک اختلال رایج در کودکان است که تأثیر زیادی بر جنبه‌های مختلف زندگی آنها دارد. درک بهتر علل، علائم و روش‌های درمانی می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند تا از درمان‌های مؤثر استفاده کنند و به کودک مبتلا به ADHD کمک کنند تا به بهترین نحو از پتانسیل خود استفاده کند.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟
ارسال دیدگاه